Người đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Hồ Chí Minh để lại một di sản quý giá cho Đảng, cho dân, đó là Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, mà trong cuộc vận động hơn 4 năm qua, tấm gương ấy lan tỏa soi sáng chỉ đường cho mỗi người dân, cho mỗi đảng viên sống để làm người chân chính phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Đạo đức không tự sinh ra, nó là kết quả của đấu tranh, rèn luyện thường xuyên, bền bỉ hàng ngày. Đạo đức là nền tảng tư chất của người cách mạng, nó giống như gốc của cây, ngọn nguồn của sông suối. Theo Bác, ở phương Đông một tấm gương có giá trị gấp trăm bài diễn thuyết. Đối với Người, việc tu dưỡng đạo đức suốt đời giống như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Có thể khái quát tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức qua một số đặc trưng sau:

Một là, Trung với nước, hiếu với dân.

Từ khái niệm " trung quân, ái quốc" trong đạo đức truyền thống của xã hội phong kiến phương Đông, Hồ Chí Minh đưa vào đó một nội dung mới, phản ánh đạo đức ở tầm cao mới và mang tính thời đại mới là “Trung với nước, hiếu với dân”. Nét mới này mang tính cách mạng sâu sắc trong quan niệm đạo đức ở thời đại mà người dân thực sự làm chủ đất nước. Tư tưởng trung với nước, hiếu với dân trở thành đạo làm người xuyên suốt thời đại Hồ Chí Minh ở Việt Nam. Đây là phẩm chất quan trọng nhất của mỗi người dân của một đất nước độc lập, tự do. Phẩm chất đó nói lên lẽ sống có trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân, trong đó có cha mẹ và người thân của mỗi người.

“Trung với nước hiếu với dân” vừa là lời khẳng định một phương châm sống, vừa là định hướng đạo đức-chính trị, một lẽ sống cho mỗi người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hai là, yêu thương con người.

Xót xa trước cảnh lầm than, cơ cực của người dân mất nước, thấu hiểu giá trị làm người, Bác Hồ đã ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Tư tưởng vì dân, vì nước là ánh sang soi đường cho Người trên dặm dài ba mươi năm bôn ba chịu nhiều khó khăn vất vả để lao động, học tâp, nghiên cứu và tư duy về con đường giải phóng dân tộc.

Người từng nói: "Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". Người lại nói: “ Nước độc lập, mà dân không có tự do, thì độc lập ấy chẳng có ý nghĩa gì”. Người đã dành trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp giải phóng con người, giải phóng dân tộc. Không phải ngẫu nhiên, khi Cách mạng tháng Tám thành công, nhà nước của dân ra đời, người đặt Quốc hiệu là “Việt Nam dân chủ, công hòa; Độc lập, tự do, hạnh phúc”. Độc lập, tự do, hạnh phúc cũng là tuyên ngôn xây dựng đất nước của nhân dân Việt Nam từ hơn 65 năm trước.

Hồ Chí Minh nhìn con người với tấm lòng bao dung, nhân ái. Người cho rằng, khi ngủ ai cũng hiền lành, tỉnh đậy mới biết dữ, lành. Trong mỗi con người đều có thiện và ác. Phải giúp nhau làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi. Đó chính là quan điểm sống của người cách mạng, vì, như Người kết luận, xấu hay tốt phần nhiều do giáo dục mà nên.

Trong Di chúc, Người căn dặn: “Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, nhắc nhở mỗi cán bộ, đảng viên luôn luôn chú ý đến phẩm chất yêu thương con người”. Tình yêu thương con người cao cả mà gần gũi ấy, mãi mãi là tấm gương sáng cho nhân dân, cán bộ, đảng viên noi theo trong thời đại mang tên Người.

Ba là, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư.

Theo Hồ Chí Minh, cần là cần cù, siêng năng, không lười biếng. Phải thấy rõ "lao động là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của con người. Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của dân, của nước, của bản thân mình. Liêm là trong sạch, không tham lam, luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân, không tham địa vị, không tham tiền tài. Chính, là thẳng thắn, đứng đắn, không tà. Đối với mình: không tự cao, tự đại, luôn chịu khó học tập cầu tiến bộ. Đối với người: không nịnh hót người trên, không xem khinh người dưới, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết thật thà, không dối trá, lừa lọc. Chí công vô tư là để việc công lên trên, lên trước việc tư, việc nhà. "lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ".

Chúng ta càng thấm thía lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền, mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư”.

Trong giai đoạn hiện nay, khi mà không ít cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức lối sống, tham nhũng, gây lãng phí, vô cảm với dân thì học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh càng trở nên cần thiết. Trong thời đại mang tên Người, tấm gương đạo đức của Người sẽ là nguồn sáng để mỗi đảng viên, mỗi người dân tự soi mình để vươn tới xứng đáng tầm tư tưởng nhân văn ấy. Đồng thời, tấm gương đạo đức của Người còn là chuẩn mực để loại bỏ những con người cố tình làm băng hoại nền tảng đạo đức xã hội, làm giảm uy tín của Đảng trước nhân dân.

Đoàn Văn Kỳ