Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng. Đảng chỉ có thể hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình nếu biết tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong Mặt trận Dân tộc thống nhất rộng rãi chống kẻ thù chung và xây dựng đất nước”. Chính vì lẽ đó, khi Đảng ta ra đời, đã tập hợp tất cả các giai cấp, tầng lớp có tinh thần yêu nước vào các tổ chức như Hội Phản đế đồng minh (11/1930), Mặt trận dân chủ (3/1938), Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương (11/1939). Đặc biệt, tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 của Đảng (5/1941), nhằm mở rộng mặt trận Dân tộc Thống nhất chống thực dân Pháp và phát xít Nhật, dưới sự chỉ đạo của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, Mặt trận Việt Minh ra đời, nhằm mục đích hiệu triệu nhân dân, đánh thức tinh thần dân tộc, tập hợp và đoàn kết rộng rãi các giai cấp, các dân tộc, tôn giáo, các giới vào thực hiện nhiệm vụ giải phóng quốc gia, dân tộc.

Mặt trận Việt Minh-biểu tượng của khối đại đoàn kết dân tộc trong kháng chiến

Sự ra đời của Mặt trận Việt Minh đánh dấu một bước ngoặt trong đường lối lãnh đạo cách mạng hướng tới việc mở rộng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, quy tụ và phát huy cao nội lực dân tộc cho cuộc cách mạng vĩ đại. Sự ra đời của Mặt trận Việt Minh là kết quả của quá trình lãnh đạo, đúc rút kinh nghiệm cách mạng của Đảng Công sản Đông Dương từ khi thành lập đến tháng 5 năm 1941. Mặt khác, đó cũng là kết quả trực tiếp của sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng cho phù hợp với yêu cầu khách quan của cách mạng nước ta trong tình hình mới. Với sự ra đời của mặt trận Việt Minh, tư duy về vấn đề mặt trận dân tộc thống nhất của Đảng đạt tới một đỉnh cao mới, mở đường dẫn tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám và các giai đoạn lịch sử về sau.

Khẩu hiệu của Việt Minh kêu gọi đồng bào gia nhập Việt Minh và đoàn kết đánh đuổi Nhật - Pháp.( Ảnh tư liệu)

Mặt trận Việt Minh lấy cờ đỏ có ngôi sao vàng năm cánh làm huy hiệu, có bản Chương trình 10 điểm đưa ra hiệu triệu nhân dân. Khẩu hiệu chính của Việt Minh là phản Pháp, kháng Nhật, liên Hoa, độc lập. Việt Minh lấy làng, đường phố, nhà máy làm cơ sở tổ chức và thu hút các đoàn thể quốc gia đánh Pháp, đuổi Nhật. Các đoàn thể quần chúng tham gia Việt Minh đều lấy tên Cứu quốc (như: Công nhân cứu quốc, Nông dân cứu quốc...) và tạo mọi sự dễ dàng cho các tổ chức, các cá nhân vào Việt Minh, không phân biệt tôn giáo, đảng phái, xu hướng chính trị, giai cấp... đoàn kết chiến đấu giành độc lập cho xứ sở. Chương trình Việt Minh cũng chỉ rõ sau khi giành độc lập sẽ thành lập Chính phủ nhân dân của nước Việt Nam mới. Chính phủ ấy do quốc dân bầu ra và thi hành các chính sách mang lại quyền lợi cho dân, làm cho đồng bào được tự do, hạnh phúc. Với sự chỉ đạo của Trung ương Đảng và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, ngày 25-01-1942, báo Cứu quốc - cơ quan của Tổng bộ Việt Minh đã ra số đầu. Đây là tờ báo có lịch sử lâu dài và vẻ vang, phát huy ảnh hưởng của thời kỳ cách mạng đã giành được độc lập, giành được chính quyền (nay là báo Đại đoàn kết, cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam).

Tuyên ngôn của Mặt trận Việt Minh khẳng định “Chủ trương liên hiệp hết thảy các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, trai gái, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, đặng cùng nhau mưu cuộc dân tộc giải phóng và sinh tồn”[1]. Đồng thời khẳng định: “Coi quyền lợi dân tộc cao hơn hết thảy, Việt Minh sẵn sàng giơ tay đón tiếp những cá nhân hay đoàn thể, không cứ theo chủ nghĩa quốc tế hay quốc gia, miễn thành thực muốn đánh đuổi Nhật, Pháp để dựng lên một nước Việt Nam tự do và độc lập”[2]. Kể từ đây, chủ trương đoàn kết dân tộc của Đảng được đặt trên cơ sở chính của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam.

Lịch sử đã chứng minh, việc thành lập Mặt trận Việt Minh là một chủ trương hết sức sáng suốt của Trung ương Đảng và Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Mặt trận Việt Minh thể hiện tính sáng tạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhờ có Mặt trận Việt Minh, sau này là Mặt trận Liên Việt, Nhân dân ta đã kháng chiến thắng lợi, làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ, miền Bắc được giải phóng hoàn toàn, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, trở thành hậu phương vững chắc cho tiền tuyến lớn miền Nam ruột thịt.

Khẳng định những đóng góp của Mặt trận Việt Minh trong công cuộc giành độc lập cho đất nước, nhân kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Mặt trận Việt Minh đã động viên, tổ chức mọi tầng lớp Nhân dân đoàn kết, vùng lên Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, giành độc lập dân tộc, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước Dân chủ Nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á. Bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, nhằm đoàn kết các tầng lớp nhân dân yêu nước, lấy liên minh công nhân - nông dân - trí thức làm nền tảng, kết hợp tinh thần yêu nước chân chính với tinh thần quốc tế vô sản, Việt Minh và Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (gọi tắt là Hội Liên Việt) đã hợp nhất thành một mặt trận dân tộc thống nhất, lấy tên là Mặt trận Liên - Việt. Mặt trận Liên - Việt ra đời là cơ sở quần chúng rộng rãi để bảo vệ Đảng và Nhà nước ta, trở thành trụ cột quan trọng của Nhà nước Dân chủ Nhân dân, tập hợp được sức mạnh to lớn của toàn dân ta, đưa cuộc kháng chiến, kiến quốc của dân tộc ta đi đến thắng lợi hoàn toàn”.

Phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết trong thời đại mới

Mặt trận Việt Minh và các hình thức mặt trận sau đó (Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam), luôn lấy liên minh công - nông - trí thức làm nền tảng, do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Ở mỗi thời kỳ, tên gọi các hình thức mặt trận có thể khác nhau, song đều là mặt trận dân tộc thống nhất với sứ mệnh tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, các đảng phái, các dân tộc, tôn giáo, phát huy lòng yêu nước, nhiệt tình cách mạng, ý chí đấu tranh, sự hy sinh và cống hiến của mỗi người, góp phần tạo nên những thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng.

 Có thể khẳng định, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc chính là cơ sở quan trọng cho mọi thắng lợi của dân tộc Việt Nam. Tiếp nối tinh thần đó, qua các kỳ đại hội, chủ trương về đại đoàn kết dân tộc luôn được Đảng ta đặt lên hàng đầu trong hoạch định chính sách, đường lối cách mạng, phù hợp với yêu cầu thực tiễn đất nước, thông qua hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, “Đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược, là động lực và nguồn lực to lớn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng lãnh đạo”[3].

Phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc hiện nay, Đại hội lần thứ XIII của Đảng khẳng định, “Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị. xã hội trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tập hợp, vận động nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, đẩy mạnh cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; thực hành dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội. Đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư… Xây dựng thế trận lòng dân, phát huy sức mạnh đoàn kết, đồng thuận của nhân dân trong và ngoài nước để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”[4].

Phát huy sức mạnh đoàn kết, đồng thuận của nhân dân trong và ngoài nước để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (Ảnh: Internet)

Cùng với đó, Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định 11 nhóm giai cấp, tầng lớp trong xã hội, cả trong và ngoài nước, là bộ phận cấu thành khối đại đoàn kết toàn dân tộc Việt Nam, bao gồm: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức, đội ngũ doanh nhân, thế hệ trẻ, phụ nữ, cựu chiến binh, người cao tuổi, các dân tộc, các tôn giáo và đồng bào định cư ở nước ngoài. Ngoài ra, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội khác, với tư cách là các tổ chức nòng cốt cho việc tạo lập khối đại đoàn kết toàn dân tộc thông qua việc xây dựng đoàn kết trong từng tổ chức và thành viên của nó. Từ đó, đóng góp xây dựng khối đại đoàn kết trong một tổ chức chung là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - một bộ phận trong chiến lược phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở Việt Nam. Với tư cách là cốt lõi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, việc liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp công nhân và đội ngũ trí thức phải luôn được tăng cường trên cơ sở sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiền phong của giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và của toàn dân tộc.

Phát huy tinh thần, sức mạnh của Mặt trận Việt Minh 81 năm trước, ngày nay, sức mạnh toàn dân tộc tiếp tục được tăng cường với vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Với vai trò là tổ chức đại diện của Nhân dân, là một bộ phận cấu thành quan trọng trong hệ thống chính trị ở nước ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không ngừng được củng cố về tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tiếp tục khẳng định và phát huy vị trí, vai trò trong đời sống chính trị - xã hội, củng cố mối liên hệ máu thịt giữa Ðảng, Nhà nước với nhân dân.

Cẩm Trang