Có thể nói, sự nghiệp cách mạng là của toàn dân tộc, trong đó mỗi cán bộ, đảng viên là những người gương mẫu, tiên phong. Nhưng, thực tiễn cách mạng cũng vẫn còn: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên ...chưa bị đẩy lùi”[2], ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước.

Là người sáng lập, rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, nhằm ngăn ngừa, phòng chống sự suy thoái trong Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất nhiều lần chỉ ra những sai lầm, khuyết điểm biểu hiện những suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống mà cán bộ, đảng viên thường mắc phải và dễ có nguy cơ mắc phải qua những tác phẩm của mình.

Mỗi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tự rèn luyện, tổ chức đảng phải thường xuyên tự chỉnh đốn và đổi mới

Trong tác phẩm Đường Kách mệnh (1927), Người đặt lên trên hết bài học về “Tư cách người cách mệnh”, tức là lấy đạo đức làm gốc, làm nền tảng cho toàn bộ nhân cách. Đó là đạo đức cách mạng, là chống chủ nghĩa cá nhân, là toàn tâm toàn ý vì sự nghiệp cách mạng, vì hạnh phúc của Nhân dân. Trong đó, bao hàm cả những yêu cầu phải phòng chống các biểu hiện tiêu cực như không tư (tư lợi, tư tâm, tư ý, tư thù,tư oán...), không nhút nhát, không hiếu danh, không kiêu ngạo, ít lòng tham muốn về vật chất.

Trong Thư gửi các đồng chí tỉnh nhà (17/9/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở các cán bộ, đảng viên phải đề phòng hủ hóa, Người nêu rõ: “Cán bộ ta nhiều người “cúc cung tận tụy”, hết sức trung thành với nhiệm vụ, với Chính phủ, với quốc dân. Nhưng cũng có người hủ hóa, lên mặt làm quan cách mạng, hoặc là độc hành độc đoán, hoặc là dĩ công dinh tư. Thậm chí dùng pháp công để báo thù tư, làm cho dân oán đến Chính phủ và Đoàn thể”[3]. Tất cả khiến dân chúng hoang mang, nền đoàn kết bị lung lay, uy tín của Chính phủ và đoàn thể bị ảnh hưởng xấu. Bác chỉ rõ, không sợ có khuyết điểm, chỉ sợ không có quyết tâm sửa đổi khuyết điểm, sợ không có tấm lòng chí công vô tư với dân với nước.

Trong Thư gửi Ủy ban Nhân dân các kỳ, tỉnh, huyện và làng (17/10/1945), Bác viết: Tất cả phải hiểu rằng các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng đều là đầy tớ của dân, nghĩa là để giành việc chung cho dân, chứ không phải để đè đầu dân…việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh. Cùng với đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục nghiêm khắc, phê bình những lỗi lầm rất nặng nề mà có nơi, có người mắc phải. Đó là sáu sai lầm, khuyết điểm cơ bản: “1. Trái phép; 2. Cậy thế; 3. Hủ hóa; 4. Tư túng; 5. Chia rẽ; 6. Kiêu ngạo”[4].

Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc (10/1947), Hồ Chí Minh đã chỉ ra ba chứng bệnh rất nguy hiểm đó là bệnh chủ quan, bệnh hẹp hỏi và thói ba hoa. Người nêu rõ ba chứng bệnh này là kết quả từ nhiều khuyết điểm hoặc dẫn đến những khuyết điểm khác. Người phân tích rõ những khuyết điểm như: kém lý luận, hoặc khinh lý luận, hoặc lý luận suông, chủ nghĩa địa phương, chủ nghĩa bản vị, chủ nghĩa cá nhân, khuynh hướng tham danh vọng, tham địa vị, dìm người giỏi, bệnh hủ hóa,...Đặc biệt, Người chỉ ra căn bệnh chủ nghĩa cá nhân: “Chủ nghĩa cá nhân như một thứ vi trùng rất độc, do nó mà sinh ra các thứ bệnh rất nguy hiểm”[5].

Trong tác phẩm Đạo đức cách mạng (12/1958), Hồ Chí Minh cũng yêu cầu phải đấu tranh chống căn bệnh chủ nghĩa cá nhân. Người nêu rõ chủ nghĩa cá nhân trái ngược với đạo đức cách mạng, là vết tích xấu nhất và nguy hiểm nhất của xã hội cũ, là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt. Cùng với đó, Bác cũng chỉ ra những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, trước hết là hiện tượng: “Yêu cầu hưởng thụ, yêu cầu nghỉ ngơi, ... Họ muốn địa vị cao, nhưng lại sợ trách nhiệm nặng...họ quên rằng tiêu chuẩn số một của người cách mạng là quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng”[6]. Đó còn là việc tư tưởng và hành động, lời nói và việc làm của đảng viên không thống nhất với nhau.

Trong bài viết Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân (1969), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra những biểu hiện của một số cán bộ, đảng viên về đạo đức, phẩm chất còn thấp kém. Đó là mang nặng chủ nghĩa cá nhân, việc gì cũng nghĩ đến lợi ích riêng của mình trước hết. Tác hại của những sai lầm, khuyết điểm, thói hư tật xấu sẽ làm giảm sút uy tín, làm mất đi sự tín nhiệm, tin yêu, cảm phục của quần chúng nhân dân đối với cán bộ, đảng viên. Những sai lầm, khuyết điểm đó là những kẻ địch ẩn nấp trong mỗi con người - giặc nội xâm, phá hoại sự nghiệp cách mạng, nếu không sửa chữa kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng “bất mãn, oán trách, xa rời Đảng, thậm chí phá hoại chính sách và kỷ luật của Đảng”[7], đó chính là biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa.

Có thể khẳng định, những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh là kim chỉ nam giúp ta hiểu thêm về những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống hiện nay và xây dựng những biện pháp để hạn chế, khắc phục những biểu hiện đó. Hiện nay, bên cạnh những thành tựu thì vẫn còn tình trạng như: “việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên, có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; vẫn còn tình trạng nói không đi đôi với làm; không tuân thủ nguyên tắc của Đảng - nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cá nhân chủ nghĩa, cơ hội, thực dụng, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ, chưa nêu cao ý thức và trách nhiệm trước nhân dân…”[8]. Do đó, cách thiết thực để đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, thực hiện tốt các Nghị quyết của Đảng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và nhằm lựa chọn những cán bộ, đảng viên “vừa có Đức vừa có Tài, trong đó Đức là gốc” như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn nhấn mạnh, thì cần:

Thứ nhất, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII, khóa XIII về xây dựng Đảng gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đưa việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trở thành công việc tự giác, thường xuyên của cấp uỷ, tổ chức đảng, của cán bộ, đảng viên bằng các giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ. Thực hiện nghiêm túc tự phê bình và phê bình với trọng tâm là đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”,“tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Thứ hai, kịp thời biểu dương những điển hình tiên tiến, những tấm gương sáng về đạo đức, lối sống; đấu tranh mạnh mẽ với các biểu hiện lệch lạc và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm đạo đức, lối sống. Đại hội XIII chủ trương: “Kịp thời biểu dương những điển hình tiên tiến, những tấm gương sáng về đạo đức, lối sống; đấu tranh mạnh mẽ với các biểu hiện lệch lạc và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm đạo đức, lối sống”[9]. Trước mắt phải thực hiện tốt các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, cán bộ có chức vụ càng cao càng phải gương mẫu.

Thứ ba, coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật trong Đảng, kết hợp với phát huy vai trò giám sát của báo chí và nhân dân đối với việc thực hiện Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Như Bác từng nói: “Chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra”[10]. Do đó, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện các nghị quyết, quyết định của Đảng để phát huy ưu điểm, phòng ngừa và khắc phục kịp thời sai lầm, khuyết điểm.

Thứ tư, chủ động phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội, bất mãn chính trị. Tại Đại hội XIII, Đảng ta tiếp tục chỉ rõ: “Các thế lực thù địch tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta”[11]. Do đó, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta cần chủ động, tích cực phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN.

Có thể khẳng định, những nhận thức mới trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, trong đó chú trọng đạo đức của đội ngũ cán bộ, đảng viên, của tổ chứ Đảng chính là sự kế thừa và phát triển những quan điểm, chỉ dẫn quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Qua đó, mỗi chúng ta ôn lại, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người, chính là thấm nhuần sâu sắc lời Người căn dặn: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”[12] như Người từng căn dặn.

Cẩm Trang