Trước năm, 1946, đất nước còn nhiều khó khăn, vừa thoát khỏi chế độ phong kiến nô lệ, đời sống nhân dân còn lầm than, kỹ thuật lập pháp còn hạn chế, thiếu tính toàn diện. Trong các Hiến pháp năm 1946 và Hiến pháp năm 1959, không có điều khoản quy định sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước, xã hội, bởi khi đó Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố tự giải tán, rút vào hoạt động bí mật. Đây là một kế sách của Đảng, tuyên bố tự giải tán để tránh những bất lợi, có điều kiện quy tụ sức mạnh dân tộc và vẫn tiếp tục lãnh đạo nhân dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III (năm 1960), Đảng chính thức công khai hoạt động với tên gọi là Đảng Lao động Việt Nam. Sau năm 1975, đất nước hoàn toàn thống nhất, Đảng lấy lại tên gọi là Đảng Cộng sản Việt Nam, Như vậy, do đất nước còn trong điều kiện chiến tranh, để vừa lãnh đạo nhân dân, vừa bảo đảm an toàn, Đảng không công khai hoạt động, song vẫn thể hiện vai trò lãnh đạo nhân dân hoàn thành công cuộc giành, giữ đất nước, xây dựng nước Việt Nam hoàn toàn độc lập, đem lại cuộc sống bình yên cho nhân dân. Trong Điều 4 Hiến pháp năm 1980, vai trò lãnh đạo của Đảng đã được hiến định: “Đảng Cộng sản Việt Nam, đội tiên phong và bộ tham mưu chiến đấu của giai cấp công nhân Việt Nam, được vũ trang bằn học thuyết Mác - Lênin, là lực lượng duy nhất lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo xã hội; là nhân tố chủ yếu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Đảng tồn tại và phấn đấu vì lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam”. Lần đầu tiên, vai trò lãnh đạo của Đảng được cụ thể hóa bằng văn bản pháp luật cụ thể, đây cũng chính là nguyện vọng của toàn thể nhân dân Việt Nam, thể hiện sự tin yêu của nhân dân đối với Đảng. Chỉ có Đảng là lực lượng duy nhất có khả năng, đủ uy tín, quyền lực để lãnh đạo nhân dân và đất nước. Kế thừa và phát triển nội dung Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và Hiến pháp năm 2013 tiếp tục khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng: “Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình” (Điều 4 Hiến pháp năm 2013). Theo đó, Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong, đi trước đứng đầu, đối diện với những khó khăn, thử thách với mục tiêu cuối cùng là xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo nhân dân xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không chỉ là lời nói suông, mà được khẳng định bởi tính khoa học, đúng đắn và sáng tạo của Đảng. Đảng ra đời trên cơ sở của chủ nghĩa Mác - Lênin, một học thuyết khoa học nhất và cách mạng nhất, một học thuyết thể hiện tình yêu thương con người, tinh thần đấu tranh không mệt mỏi vì lý tưởng độc lập, tự do của nhân dân, không phân biệt đối xử, luôn khoan dung, rộng lượng đối với tất cả mọi người trên thế giới. Đối với những người tin tưởng, yêu mến Đảng sẽ cung cấp cho họ một thế giới quan duy vật biện chứng và phương pháp biện chứng duy vật để họ có thể suy nghĩ, bước đi đúng, khoa học, sáng tạo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước, phù hợp với quy luật phát triển tự nhiên của xã hội loài người. Từ đó, con người có thể tự xây dựng cho mình cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đối với những người lầm đường, lạc lối; chủ nghĩa Mác - Lênin cũng tạo cho họ những phương pháp luận chủ yếu để nhận thức, tư duy và hành động đúng đắn. Chủ nghĩa Mác - Lênin đưa ra những quy luật phát triển kinh tế mới, đó là sự phù hợp giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất, con đường duy nhất xây dựng thành công nhà nước kiểu mới, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ cho con người thấy rõ rằng, chủ nghĩa tư bản mặc dù đã tạo ra cho con người những điều kiện về kinh tế, vật chất tốt hơn, nhưng tất cả chỉ vì mục tiêu thu nhiều lợi nhuận, phục vụ cho lợi ích của giai cấp cầm quyền. Chúng dung mọi thủ đoạn để bóc lột sức lao động của người làm thuê, sẵn sàng chà đạp lên tự do, bình đẳng, nhân ái để đạt mục đích cuối cùng là giá trị thặng dư. Chủ nghĩa Mác - Lênin đã chỉ rõ con đường giải phóng xã hội, giải phóng dân tộc, giải phóng con người, đó là con đường đấu tranh cách mạng, xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân. Đó cũng chính là cơ sở khoa học để Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng và đưa những quan điểm khoa học đó vào lãnh đạo nhân dân Việt Nam xây dựng thành công nhà nước kiểu mới như hiện nay - Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

Vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền đã được Đảng, Nhà nước quan tâm ngay từ khi mới thành lập nước. Điều thứ 1 Hiến pháp năm 1946 khẳng định: “Tất cả quyền binh trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”. Đây là cơ sở pháp lý khẳng định tất cả các hoạt động của nhà nước, quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (năm 1986), Đảng ta đã nhìn nhận những sai lầm trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, đó là nền kinh tế bao cấp làm cho cuộc sống của nhân dân rơi vào trạng thái bị động, lầm than. Trước tình hình đó, Đảng ta chủ trương cải cách tổ chức bộ máy nhà nước theo đường lối đổi mới, quyết tâm đổi mới công tác lãnh đạo. Quán triệt quan điểm lấy dân làm gốc, nhưng với cách làm mới, phương pháp mới, Đảng đã có những bước tiến trong xây dựng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân đối với quyền lực nhà nước. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (năm 1991), Đảng ta trực tiếp ghu nhận chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân: “Tiếp tục xây dựng và từng bước hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Đó là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, quản lý mọi mặt đời sống xã hội bằng pháp luật, đưa đất nước phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước pháp quyền Việt Nam được xây dựng trên cơ sở tăng cường, mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân, lấy liêm minh giữa giai cấp công nhân với nông dân và tầng lớp trí thức làm nền tảng, do Đảng ta lãnh đạo”. Đến nay, qua 11 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng đã lãnh đạo nhân dân xây dựng nhà nước kiểu mới với nhiều thành tựu lớn. Từ một nước nông nghiệp, kinh tế bao cấp với hai hình thức sở hữu là sở hữu nhà nước và sở hữu tập thể, Việt Nam đã thực hiện mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu (sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu cá nhân, sở hữu tư nhân và sở hữu hỗn hợp). Từ nền kinh tế lạc hậu, tự cung, tự cấp, đến nay Việt Nam đã thoát nghèo, vươn lên trở thành nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa, mở rộng theo hướng phát triển du lịch và dịch vụ - nhà nước vì nhân dân, phục vụ cho lợi ích hợp pháp của nhân dân.

Hiện nay, công cuộc xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền có những bước tiến vượt bậc, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã khẳng định: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có nhiều tiến bộ, tổ chức bộ máy nhà nước tiếp tục được hoàn thiện, hoạt động hiệu lực và hiệu quả hơn; bảo đảm thực hiện đồng bộ các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”, “Hoạt động của Quốc hội trong việc thực hiện quyền lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao có nhiều đổi mới, chất lượng và hiệu quả được nâng cao. Vai trò, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội thể hiện rõ hơn”, “Hoạt động của Chính phủ và các bộ, ngành chủ động, tích cực, tập trung hơn vào quản lý điều hành vĩ mô; tháo gỡ các rào cản; phục vụ, hỗ trợ phát triển”. Kết quả đó được thể hiện qua việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước; quy mô, trình độ phát triển nền kinh tế; phát huy dân chủ; cải thiện đối với đời sống nhân dân, uy tín của Việt Nam đối với các nước trong khu vực Đông Nam Á và các nước trên thế giới. Về cơ cấu tổ chức bộ máy nhà nước, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành và triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Nghị quyết số 19-NQ/TW, ngày 25/10/2017 Hội nghị lần thứ VI Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập. Qua đó, tổ chức bộ máy nhà nước đưuợc tinh gọn, giảm nhiều tầng nấc, khâu trung gian, cụ thể: giảm trên 25% đơn vị sự nghiệp; nhất là ở các địa phương đã giảm 3.980 đơn vị sự nghiệp; giảm 8/713 đơn vị hành chính cấp huyện và 557/11.160 đơn vị hành chính cấp xã. Nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan được phân định rõ ràng, không chồng chéo, Chính phủ phân cấp quyền hạn nhiều hơn cho chính quyền cơ sở trong phục vụ nhân dân. Quyền làm chủ của nhân dân được phát huy trên tất cả các lĩnh vực; 85,48% người dân và tổ chức hài lòng về sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch sang hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao trong khu vực và trên thế giới. Năm 2020, tốc độ tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam ước tính đạt khoảng 2,91%, quy mô nền kinh tế đạt 343 tỷ USD, thuộc nhóm các nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới và đứng thứ tư ASEAN, GDP bình quân đầu người đạt 3.521 USD, đứng thứ sáu ASEAN.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền của Đảng cũng có những hạn chế nhất định. Nguyên nhân của những hạn chế này chủ yếu là do nhận thức, hành động của một bộ phận cán bộ, đảng viên còn yếu kém, như: tham nhũng, lãng phí, vi phạm đạo đức, lối sống … Những hành động này được Đảng nghiêm khắc chỉ ra và có những biện pháp xử lý, qua đó giúp cán bộ, đảng viên nhìn nhận sai lầm và sửa chữa khuyết điểm. để hoàn thiện nhà nước pháp quyền, Đảng ta đã quan tâm đến công tác xây dựng Đảng; xây dựng, đổi mới hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; làm cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng tin tưởng và sự lãnh đạo của Đảng, quyết tâm giữ gìn sự trong sạch về tư tưởng, đạo đức, tiên phong, gương mẫu đi đầu trên mọi mặt trận. Cụ thể, Đảng đã lãnh đạo Nhà nước xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2045”. Đề án này là sự cụ thể hóa chủ trương, quan điểm của Đảng về nhà nước pháp quyền (Nghị quyết Trung ương VIII khóa XII). Nội dung của Đề án tập trung thực hiện quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền; khẳng định nhà nước ta là nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân, mọi hoạt động của nhà nước đều đặt dưới sự giám của nhân dân. Khi có sai lầm, khuyết điểm, nhà nước phải chịu trách nhiệm trước nhân dân.

Có được những kết quả trên là nhờ vào sự lãnh đạo tài tình của Đảng. Đảng gần gũi với nhân dân, thấu hiểu nhân dân, là người bạn thân thiết với nhân dân, thấu hiểu nguyện vọng của nhân dân. Đảng đã đề ra những chủ trương phù hợp với tâm nguyện của nhân dân, được nhân dân ủng hộ, tin tưởng và hành động theo Đảng. Đảng ban hành chủ trương, nghị quyết; Nhà nước cụ thể hóa bằng các văn bản pháp luật và triển khai thực hiện đưa các văn bản đó vào cuộc sống; chính quyền các cấp xây dựng các chương trình, đề án, kế hoạch để thực hiện; các tổ chức chính trị - xã hội tuyên truyền vận động; nhân dân tin tưởng vun đắp bằng cả tinh thần và vật chất. Sự cố gắng không ngừng của chính quyền các cấp, kết hợp với sức dân đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng là chìa khóa mang lại thành công cho công cuộc xây dựng đất nước hôm nay.

Vì vậy có thể khẳng định rằng, ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam, không một tổ chức nào có thể quy tụ được sức mạnh đại đoàn kết toàn dân. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình của Đảng, nhân dân Việt Nam đã và đang thực hiện quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hoàng Mạnh - Tổng hợp

Nguồn: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới qua đấu tranh chính luận. (Nhà xuất bản chính trị Quốc gia sự thật).