Ở cương vị nào, đồng chí cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cách mạng. Đồng chí Lê Duẩn đã có những đóng góp rất lớn, mang tính đột phá, thể hiện ở những quyết sách mang tầm tư tưởng lớn, tầm nhìn xa rộng trong tư duy lãnh đạo. Không chỉ có vậy, đồng chí Lê Duẩn còn là người luôn nhạy bén, sáng tạo và không ngừng đổi mới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Lê Duẩn và Chủ tịch Uỷ ban thường vụ Quốc hội Trường Chinh
cùng các cháu thiếu nhi tại Phủ Chủ tịch, Hà Nội 1968 (Ảnh tư liệu)

Cuộc đời hoạt động gần sáu mươi năm của đồng chí gắn liền với quá trình cách mạng nước ta từ những năm hai mươi đến những năm tám mươi của thế kỷ XX. Đồng chí đã tham gia hoạt động ở cả ba miền: Bắc, Trung, Nam, từng trải mọi thử thách, gian nan, luôn luôn gần gũi cán bộ, chiến sĩ và nhân dân lao động. Lý tưởng và hoài bão suốt đời của đông chí là Tổ quốc độc lập và thống nhất, nhân dân có quyền làm chủ đất nước, làm chủ xã hội và làm chủ cuộc sống của mình.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, đồng chí Lê Duẩn đã thể hiện rõ là một nhà lý luận lớn, giàu tính sáng tạo của cách mạng Việt Nam. Đồng chí hay nhắc tới luận điểm nổi tiếng của Lênin: “Chân lý là cụ thể”, đối với đồng chí, chân lý là cụ thể nên cách mạng là sáng tạo, và bản thân đồng chí là sự thể hiện xuất sắc luận điểm đó trong tư duy và hoạt động thực tiễn lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, trên cương vị là Phó Bí thư, rồi Bí thư Xứ ủy Nam Bộ và ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Cục miền Nam, đồng chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giao phó là trực tiếp chỉ đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Nam Bộ. Do đó, quân và dân Nam Bộ đã anh dũng kháng chiến, làm thất bại hoàn toàn âm mưu địch đánh chiếm Nam Bộ, tách Nam bộ khỏi Việt Nam, lấy đó làm bàn đạp để thôn tính cả nước ta.

Sau khi Hiệp định Giơvevơ được ký kết năm 1954, đồng chí Lê Duẩn nhận được lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở lại miền Nam để cùng với Xứ ủy Nam Kỳ lãnh đạo phong trào cách mạng. Bằng nhạy bén chính trị, tư duy sắc sảo, đồng chí đã sớm dự đoán được việc Mỹ và ngụy quyền tay sai muốn phá hoại Hiệp định Giơvevơ, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng trong biển máu và âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta. Theo đồng chí Lê Duẩn, chủ trương “đấu tranh hòa bình đòi thi hành Hiệp định” của Trung ương là không còn phù hợp, nhất là khi thời hạn Tổng tuyển cử tháng 7-1956 đã qua đi. Vì thế, đồng chí đã chủ động sáng tạo, xác định hướng đi cho cách mạng miền Nam thông qua Đường lối cách mạng miền Nam Việt Nam, sau đổi thành Đề cương cách mạng miền Nam (tháng 8 năm 1956). Trong Đề cương cách mạng miền Nam, sau khi phân tích ba nhiệm vụ của cách mạng cả nước, đồng chí chỉ rõ: “Nhân dân ta ở miền Nam chỉ có một con đường là vùng lên chống lại Mỹ - Diệm để cứu nước và tự cứu mình. Đó là con đường cách mạng. Ngoài con đường đó, không còn con đường nào khác”[1]. Như vậy, theo đồng chí Lê Duẩn, con đường giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước nhất thiết phải là con đường cách mạng chứ không phải con đường thương lượng hòa bình, con đường thi đua hòa bình hay trường kỳ mai phục. Những quan điểm mang tính chân lý của bản Đề cương cách mạng miền Nam thực sự mang tính đột phá và sau này đã trở thành kim chỉ nam hành động của cách mạng miền Nam.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trên cương vị Bí thư thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng, ở vào một thời điểm lịch khi Đảng ta cùng một lúc phải thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược của dân tộc là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, đồng chí Lê Duẩn là người chịu trách nhiệm chủ yếu trước Trung ương Đảng về phong trào cách mạng miền Nam. Đồng chí đã cùng Bộ Chính trị và Trung ương Đảng kiên định đường lối độc lập, tự chủ, sáng tạo, tranh thủ sự giúp đỡ và đoàn kết quốc tế, tiến hành thắng lợi cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và tay sai, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Với khả năng làm chủ cuộc chiến, đồng chí khẳng định, nếu không biết cách điều khiển cuộc chiến thì rất có thể tuy thắng lợi ở trận chiến nhưng đại cục của cuộc chiến lại bất lợi cho cách mạng. Ngay cả trong chiến thuật vừa đánh vừa đàm cũng vậy: “Trong đàm phán nếu ta đưa ra yêu cầu có mức độ, làm cho địch thấy rằng, tuy phải thua, nhưng thua ở mức có thể chịu được, một mức thua chưa đẩy địch vào tình thế nguy khốn, thì chúng cũng phải chịu thua”[2]. Mục tiêu cuối cùng trong cuộc chiến của chúng ta là phải toàn thắng, nhưng nghệ thuật chỉ đạo lại phải là biết thắng từng bước cho đúng, nghĩa là biết tiến, thoái cho phù hợp, bảo đảm thắng địch theo yêu cầu trong mỗi giai đoạn, nhiệm vụ cụ thể của ta và quan trọng nhất là không được làm phương hại đến đại cục cách mạng.

Đồng chí xác định: Con đường tiến lên của cách mạng miền Nam “là có khởi nghĩa bộ phận, lập căn cứ địa, có chiến tranh du kích, rồi tiến lên tổng khởi nghĩa”[3], “đánh địch bằng cả hai lực lượng chính trị và quân sự, tiến tới tổng khởi nghĩa, tổng công kích để giải phóng miền Nam”[4]. Có thể khẳng định, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, cứu nước là chiến công vĩ đại và rất đáng tự hào của dân tộc Việt Nam. Thắng lợi đó gắn liền với sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, gắn liền với tên tuổi và đóng góp to lớn của đồng chí Lê Duẩn, người đã nhiều năm giữ trọng trách trong bộ chỉ huy tối cao của Đảng và dân tộc ta.

Sau khi đế quốc Mỹ buộc phải ký Hiệp định Pari (1973), đồng chí Lê Duẩn đã nhận định: “Lúc này chúng ta đang có thời cơ chiến lược để giải phóng miền Nam. Hai mươi năm chiến đấu mới tạo được thời cơ này, chúng ta phải nắm lấy để đưa sự nghiệp giải phóng dân tộc đến thắng lợi hoàn toàn... Ngoài cơ hội này không có cơ hội khác nữa, nếu để chậm, bọn ngụy gượng dậy được, các thế lực xâm lược, can thiệp phục hồi và mạnh lên thì tình hình sẽ phức tạp vô cùng...”[5]. Với những cống hiến và tài năng lãnh đạo của đồng chí Lê Duẩn trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười đã viết: “Suốt hai mươi năm chống Mỹ, có thể nói, trong mỗi quyết sách chiến lược đối nội cũng như đối ngoại, trong mỗi thắng lợi của tiền tuyến cũng như ở hậu phương, trên chiến trường cũng như trên bàn đàm phán, trong giai đoạn mở đầu cũng như giai đoạn kết thúc chiến tranh, ở đâu cũng có dấu ấn tư duy độc lập, trí tuệ sáng tạo và nghị lực phi thường của Anh Ba”[6]

Sau khi đất nước hòa bình, thống nhất, cả nước cùng tiến lên chủ nghĩa xã hội, đồng chí Lê Duẩn đã góp phần cùng Trung ương Đảng làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm xác định đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta phù hợp với đặc điểm xuất phát và những điều kiện lịch sử cụ thể của Việt Nam, đồng chí Lê Duẩn đã cùng với Trung ương Đảng làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm xác định đường lối cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đường lối ấy thể hiện những đóng góp và những tư tưởng lớn của đồng chí: về giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về nắm vững chuyên chính vô sản, phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động mà nòng cốt là liên minh công nông dưới sự lãnh đạo của Đảng; về tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng, trong đó cách mạng khoa học - kỹ thuật là then chốt; về nền sản xuất lớn, nền văn hoá mới và con người mới xã hội chủ nghĩa, v.v..

Cho đến cuối đời, đồng chí Lê Duẩn vẫn không ngừng tìm tòi con đường cách mạng xã hội chủ nghĩa phù hợp với điều kiện xã hội Việt Nam. Cuộc đời hoạt động cách mạng nhiệt tình và sôi nổi, một lòng một dạ trung thành với lý tưởng, trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc của anh Ba - tên gọi thân thương mà đồng bào, đồng chí dành cho Tổng Bí thư Lê Duẩn - là tấm gương quý báu để chúng ta noi theo.

Cẩm Trang