Quan điểm của Đảng ta về vai trò, vị trí của văn học nghệ thuật trong phát triển đất nước và những định hướng lớn cho sự phát triển văn học nghệ thuật tỉnh Đắk Nông thời gian tới
Thực tiễn cho thấy, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đội ngũ văn nghệ sĩ Việt Nam đã luôn đồng hành cùng với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân.
Trong sự nghiệp cao cả ấy, văn học, nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ đã trở thành một lực lượng, một sức mạnh to lớn trên mặt trận tư tưởng - văn hoá như Bác Hồ đã khẳng định : “Văn hoá, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”. Văn học, nghệ thuật (VHNT) có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng nền tảng tinh thần xã hội và sự phát triển toàn diện con người Việt Nam, điều này được thể hiện trong các Nghị quyết của Đảng như: Nghị quyết số 05-NQ/TW của Bộ chính trị khóa VI; Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII, Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị khóa X; Nghị quyết Trung ương 9, khóa XI[1] về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến văn hóa, văn học nghệ thuật. Kế thừa có tính thống nhất các quan điểm, định hướng, nhiệm vụ của các kỳ Đại hội trước và các nghị quyết nêu trên, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thức XIII của Đảng đã đặt sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa, con người ở vị trí tương xứng với các lĩnh vực quan trọng của đất nước. Những thành tựu và hạn chế của văn hóa trong Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ưởng Đảng khóa XII tại Đại hội XIII được khái quát, đúc kết từ thực tiễn 5 năm (2016 - 2021) xây dựng, phát triển văn hóa trên phạm vi toàn quốc. Trong đó, lĩnh vực VHNT được khẳng định: “VHNT là lĩnh vực rất quan trọng, đặc biệt tinh tế của văn hoá; là nhu cầu thiết yếu, thể hiện khát vọng chân, thiện, mỹ của con người; là một trong những động lực to lớn trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người Việt Nam”. Những thành tựu của VHNT là các tác phẩm, công trình văn học, âm nhạc, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh, nhiếp ảnh, múa, kiến trúc, văn nghệ dân gian ra đời đã góp phần làm phong phú, rạng rỡ nền văn học, nghệ thuật Việt Nam.
Với vai trò to lớn của VHNT và thực tiễn của địa phương trong sự nghiệp đổi mới, Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đắk Nông lần XII, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tiếp tục đề ra nhiệm vụ: “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc; xây dựng môi trường và đời sống văn hóa lành mạnh; nâng cao chất lượng cuộc sống của Nhân dân”; Tạo điều kiện, khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ để có nhiều tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật “”.
Sau gần 20 năm thành lập tỉnh, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư phát triển của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự nghiệp văn hóa nói chung, năn học nghệ thuật nói riêng của Đắk Nông đã có sự phát triển vượt bậc, gặt hái những thành quả mang tính dấu ấn, đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội nhanh và bền vững của tỉnh. Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Đắk Nông đã tập trung thực hiện tốt các nghị quyết của Trung ương, của tỉnh về xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật, đáp ứng yêu cầu nền tảng tinh thần. Hoạt động văn học, nghệ thuật ở Đắk Nông ngày càng được đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, số lượng tác phẩm được sáng tác tăng lên và ngày càng phong phú, đa dạng, đội ngũ văn nghệ sĩ phát triển cả về số lượng và chất lượng, giành được những giải thưởng lớn ở địa phương và Trung ương. Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh đã phát huy tốt vai trò tập hợp, đoàn kết văn nghệ sỹ, cộng tác viên, tổ chức nhiều hoạt động kịp thời, ý nghĩa phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh và từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn học nghệ thuật của công chúng. Cuộc thi sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” được triển khai từ 2015 đến nay, đã thu hút đông đảo văn nghệ sĩ tham gia với hơn 500 tác phẩm ở các thể loại, góp phần tạo sức lan tỏa cho việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trên địa bàn tỉnh.
Với những thành tích đó, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh, các Hội viên đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều danh hiệu cao quý. ..
Bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực VHNT và đội ngũ văn nghệ sĩ của tỉnh vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục. Đó là, còn ít những tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, phản ánh sinh động, sâu sắc thực tiễn của tỉnh thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập và phát triển; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ của Hội còn nhiều bất cập.
Để phát huy tốt vai trò, vị trí của VHNT, góp phần xây dựng, phát triển văn hóa và con người Đắk Nông đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển của tỉnh, thiết nghĩ vấn đề đặt ra cho Hội VHNT tỉnh cần tiếp tục quan tâm giải quyết, đó là:
Một là, Hội văn học nghệ thuật cần chủ động, tích cực hơn nữa trong việc triển khai thực hiện thắng lợi các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về “xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới”. Đồng thời, quán triệt và tổ chức thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội XII của Đảng bộ tỉnh, trước hết là những quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Hai là, văn nghệ sĩ cần tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả của các loại hình văn hóa, văn nghệ; bám sát hiện thực cuộc sống để sáng tạo ra những tác phẩm phản ánh chân thực cuộc sống, góp phần bồi đắp, nâng cao tư tưởng, tâm hồn, nhân cách, đạo đức, lối sống, khơi dậy ở mỗi con người lòng tự hào dân tộc; lòng yêu quê hương đất nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng quyết tâm xây dựng tỉnh Đắk ngày càng văn minh, giàu mạnh, cùng với cả nước thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, Hội cần theo dõi, phát hiện, bồi dưỡng, tiếp tục bổ sung những tác giả trẻ, nữ, dân tộc thiểu số trong và ngoài tỉnh; phối hợp với các hội chuyên ngành, trung ương và các địa phương tăng cường các trại sáng tác để bồi dưỡng, nâng cao năng lực sáng tác cho các tác giả. Ban Biên tập tạp chí Nâm Nung thường xuyên giao ban, trao đổi rút kinh nghiệm trong việc viết tin, bài, ảnh và xây dựng kế hoạch xuất bản cụ thể, nâng cao hơn nữa chất lượng tác phẩm trên các ấn phẩm của Hội; kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh, đáp ứng ngày càng cao đời sống văn hóa tinh thần của đông đảo công chúng và đọc giả trong và ngoài tỉnh, đưa văn học nghệ thuật đến được nhanh nhất, nhiều nhất tới đông đảo quần chúng nhân dân.
Ba là, Hội VHNT là nơi tập hợp các hội viên, thực sự là lực lượng nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp xây dựng đội ngũ văn nghệ sĩ của tỉnh; tạo điều kiện tốt nhất để sáng tạo, nghiên cứu, phê bình, định hướng thẩm mỹ và năng lực thụ hưởng văn hoá cho công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Cần đổi mới toàn diện, hiệu quả hơn nữa tổ chức và hoạt động của Hội để tạo ra môi trường văn hoá, sáng tạo lành mạnh, và hiệu quả trong sáng tác, quảng bá VHNT. Hiện nay, trên mặt trận tư tưởng, văn hoá, văn nghệ, các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị đang tìm mọi cách để chống phá ta, thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, chia rẽ, lôi kéo một bộ phận trí thức, văn nghệ sĩ, báo chí đi ngược lại con đường cách mạng; vì vậy, chúng ta phải xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, vừa quan tâm giáo dục hội viên và toàn thể văn nghệ sĩ trau dồi bản lĩnh, phẩm chất, năng lực, cảnh giác và làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch.
Bốn là, chú trọng hơn nữa công tác cán bộ, giáo dục chính trị tư tưởng, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI, XII, XIII về xây dựng Đảng, tôn chỉ của Hội, gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xây dựng đội ngũ cán bộ Hội, văn nghệ sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đức, có tài, sáng tạo những tác phẩm văn học nghệ thuật có nội dung tư tưởng sâu sắc, nghệ thuật phong phú, hấp dẫn. Trong xu hướng hội nhập và phát triển, đòi hỏi mỗi văn nghệ sĩ của tỉnh bên cạnh tài năng, năng khiếu, phải am hiểu sâu sắc văn hóa địa phương; luôn vươn lên tiếp cận những tri thức mới, tự bồi dưỡng nghiệp vụ, kiến thức văn hóa, cộng đồng, nêu cao ý thức trách nhiệm, bổn phận đối với quê hương Đắk Nông, hòa mình vào dòng chảy của tâm hồn, khí phách Việt Nam để có những tác phẩm hay, mang tầm ảnh hưởng sâu rộng, đặc sắc góp phần quảng bá, thông tin, lưu giữ, phát huy các giá trị về văn hóa, con người Đắk Nông.
Năm là, về phía người (công chúng) thụ hưởng, tiếp nhận văn học nghệ thuật: tăng cường giáo dục nghệ thuật, nâng cao năng lực cảm thụ nghệ thuật cho người dân thông qua các chương trình giáo dục cộng đồng, nhà trường, các hoạt động xã hội và trên các phương tiện truyền thông. Qua đó định hướng thị hiếu, thẩm mỹ lành mạnh cho công chúng. Chỉ khi nào chúng ta có được một công chúng hiểu biết, có gu nghệ thuật tinh tế, có đòi hỏi cao về hưởng thụ văn hóa, thì nền văn học nghệ thuật tỉnh nhà mới có cơ hội phát triển lên một bước mới, ngang tâm với sự nghiệp đổi mới toàn diện của Đảng; xây dựng và phát triển tỉnh Đắk Nông hướng đến mục tiêu giàu đẹp, văn minh, nhân ái, nghĩa tình[2]. Với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, không gian văn hóa độc đáo; văn hóa dân gian, sử thi, dân ca phong phú, đa dạng sẽ là niềm cảm hứng và là nguồn đề tài vô tận cho các văn nghệ sĩ sáng tạo. Đó là môi trường tốt sinh ra các thế hệ văn nghệ sĩ có đóng góp không nhỏ cả về số lượng và chất lượng, mở ra trang mới cho nền văn học nghệ thuật tỉnh nhà.
Với vai trò là một trong những động lực to lớn trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người, VHNT phải nhận thức sâu sắc những định hướng kịp thời của Đảng, cộng với sự nỗ lực của các bộ phận liên quan đến lĩnh vực này, hy vọng sẽ tạo nên diện mạo mới, xứng tầm của VHNT của tỉnh Đắk Nông hòa nhập vào trong dòng chảy văn hóa đa dạng mà thống nhất của đất nước ta trong thời gian tới.
Đoàn Văn Kỳ
[1] Nghi quyết số 33-NQ/TW, ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước
[2] Nghị quyết Đại hội BCH Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025