Để có cơ sở tổng hợp, tham mưu UBND tỉnh báo cáo Ban Tôn giáo Chính phủ nội dung góp ý đối với dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30/12/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật tín ngưỡng, tôn giáo. Ngày 01/7/2022 Ban Tôn giáo, Sở Nội vụ tỉnh Đăk Nông ban hành văn bản lấy ý kiến các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố về việc góp ý dự thảo Nghị định của Chính phủ với mục đích rà soát, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung nội dung của Nghị định số 162/2017/NĐ-CP phù hợp hơn với thực tiễn, hiệu quả, hiệu lực hơn, đáp ứng kịp thời yêu cầu hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo của các tổ chức, cá nhân cũng như yêu cầu quản lý nhà nước.

Trong thời gian qua, các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng tiếp tục chỉ đạo tăng cường bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho mọi người, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân được Nhà nước trao quyền trong việc bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, mặt khác cần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo. Việc tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ, sửa đổi, bổ sung kịp thời các quy định chưa đầy đủ hoặc đang tồn tại vướng mắc của Nghị định số 162/2017/NĐ-CP là yêu cầu rất cần thiết trong thực tiễn.

Nghị định số 162 quy định chi tiết 08 nội dung được Luật giao, gồm: Bảo đảm thực hiện quyền sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo của người bị tạm giữ, người bị tạm giam theo quy định của pháp luật về thi hành tạm giữ, tạm giam; người đang chấp hành hình phạt tù; người đang chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc (khoản 5 Điều 6); trình tự, thủ tục cấp đăng ký pháp nhân đối với tổ chức tôn giáo trực thuộc (khoản 3 Điều 30); trình tự, thủ tục giải thể tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc (khoản 4 Điều 31); trình tự, thủ tục giải thể cơ sở đào tạo tôn giáo (khoản 3 Điều 42); trình tự, thủ tục chấp thuận, đăng ký việc phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử có yếu tố nước ngoài (khoản 5 Điều 51); quy định chi tiết việc tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc tiếp nhận và quản lý các khoản tài trợ của tổ chức, cá nhân nước ngoài; việc quyên góp của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc (khoản 5 Điều 56). Qua kết quả sơ kết 03 năm triển khai thi hành Nghị định số 162, các quy định chi tiết các điều, khoản của Luật đã phát huy được vai trò, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo và tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân tôn giáo, cộng đồng có tín ngưỡng thực hiện tốt hơn quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm của mình. Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, Nghị định số 162 cũng bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc cần được tháo gỡ, cụ thể:

Thứ nhất, một số quy định của Nghị định số 162 như giải thích về công trình tôn giáo; quy định về việc cải tạo, nâng cấp, xây dựng mới công trình tín ngưỡng, công trình tôn giáo, công trình phụ trợ chưa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tôn giáo, cho người dân cũng như gây ra lúng túng cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi thực hiện. Việc cấp giấy phép xây dựng cho các công trình tượng đài, bia, tháp tôn giáo sẽ thực hiện như cấp giấy phép xây dựng cho công trình tôn giáo hay cấp giấy phép xây dựng cho tượng đài, tranh hoành tráng chưa được nhận diện để thực hiện hiệu quả; chủ thể được quyền thực hiện xin cấp giấy phép xây dựng cho các công trình này là ai cũng chưa được giới hạn. Mặt khác, Luật Xây dựng năm 2014 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2020 có một số thay đổi liên quan đến các công trình được miễn giấy phép xây dựng (Điều 89 Luật Xây dựng sửa đổi, bổ sung năm 2020).

Thứ hai, một số quy định tại Luật chưa có biện pháp cụ thể dẫn tới quá trình thực hiện còn thiếu thống nhất, chưa có hiệu quả trên thực tiễn, gây lúng túng cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi áp dụng, như điều kiện đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung của người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam; thay đổi người đại diện, thay đổi địa điểm sinh hoạt tôn giáo tập trung của người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam; đình chỉ toàn bộ hoạt động tôn giáo của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, cơ sở đào tạo tôn giáo (đây là một trong những trường hợp dẫn đến giải thể các tổ chức được quy định tại Điều 31 và Điều 42 của Luật); phục hồi hoạt động tôn giáo cho tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc; phục hồi hoạt động của cơ sở đào tạo tôn giáo.

Thứ ba, trong đại dịch Covid-19 vừa qua, một số hình thức hoạt động tôn giáo mới xuất hiện, như sinh hoạt tôn giáo, tổ chức các hoạt động tôn giáo bằng hình thức trực tuyến đã phát sinh nhưng chưa có quy định điều chỉnh và biện pháp để quản lý cho phù hợp.

Dự thảo lấy ý kiến góp ý Nghị định thay thế Nghị định số 162 có 06 chương, gồm: Chương I “Những quy định chung” gồm 03 điều (Từ Điều 1 đến Điều 3); Chương II “Sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo”; thay đổi người đại diện, địa điểm sinh hoạt tôn giáo tập trung; điều kiện đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung, thay đổi người đại diện, thay đổi địa điểm sinh hoạt tôn giáo tập trung của người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam; thay đổi tên, trụ sở của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc gồm 03 mục và 08 điều (Từ Điều 4 đến Điều 11); Chương III “Đăng ký pháp nhân phi thương mại; đình chỉ, giải thể tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, cơ sở đào tạo tôn giáo; công trình tín ngưỡng, công trình tôn giáo, công trình phụ trợ” gồm 12 điều (Từ Điều 12 đến Điều 23); Chương IV “Chấp thuận, đăng ký phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử có yếu tố nước ngoài” gồm 02 điều (Điều 24, 25); Chương V “Hoạt động quyên góp; tiếp nhận và quản lý các khoản tài trợ của tổ chức, cá nhân nước ngoài; hoạt động tôn giáo bằng hình thức trực tuyến” gồm 03 điều (Từ Điều 26 đến Điều 28); Chương VI “Tổ chức thực hiện” gồm 05 điều (Từ Điều 29 đến Điều 33).

Với việc lấy ý kiến sửa đổi, bổ sung toàn diện các quy định của Nghị định số 162 để Chính phủ ban hành Nghị định thay thế cho Nghị định số 162, nhằm bảo đảm quy định chi tiết, đầy đủ, cụ thể và khả thi các điều khoản Luật giao, kế thừa các quy định còn phù hợp, sửa đổi các quy định bất cập, hạn chế cũng như bổ sung các quy định về biện pháp thi hành Luật cần thiết thuộc thẩm quyền của Chính phủ để thi hành có hiệu quả các quy định của Luật trong thực tiễn hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo nói chúng, tỉnh Đăk Nông nói riêng./.

Ngô Đức Hải