Thực hiện Chỉ thị số 30-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa VIII) về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, Đắk Nông đã tích cực triển khai toàn diện các nhiệm vụ chính trị liên quan, tập trung vào đánh giá, rà soát kết quả, hiệu quả thực hiện dân chủ trong toàn hệ thống chính trị. Tinh thần dân chủ được phát huy, quyền và nghĩa vụ của người dân từng bước được đảm bảo và thực hiện đầy đủ, góp phần tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân, thúc đẩy phát triển toàn diện.

Sau khi tái lập tỉnh năm 2004, Đắk Nông xác định thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở (QCDC) là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với xây dựng nền hành chính phục vụ, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Các cấp ủy đảng, chính quyền đã cụ thể hóa chỉ đạo của Trung ương bằng nhiều văn bản, đề án quan trọng; thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo QCDC ở tất cả các cấp, với quy chế hoạt động rõ ràng, thống nhất.

Công tác tuyên truyền được triển khai bài bản, đa dạng về hình thức như hội nghị, tập huấn, phát thanh, bản tin dân vận, tài liệu hỏi - đáp phát đến từng hộ dân. Từ năm 2005 đến tháng 3/2025, toàn tỉnh tổ chức trên 1.560 lớp tập huấn với hơn 160.000 lượt người tham gia. Nhờ đó, nhận thức của cán bộ, đảng viên và người dân về dân chủ ngày càng rõ ràng, đầy đủ và tích cực hơn. Việc tiếp nhận, xử lý đơn thư tố cáo đảng viên được quan tâm. Ủy ban kiểm tra các cấp đã giải quyết 478 trường hợp, trong đó xử lý kỷ luật 149 đảng viên vi phạm. Công tác giám sát, kiểm tra QCDC được thực hiện thường xuyên, gắn với kiểm tra dân vận; một số cuộc giám sát chuyên đề được triển khai trực tiếp đến người đứng đầu các cơ quan, đơn vị.


Công an và Tổ Bảo vệ ANTT xã Trường Xuân, huyện Đắk Song đến tận nhà tuyên truyền, hướng dẫn người dân góp ý Dự thảo sửa đổi, bổ sung Hiến pháp qua VneID

Chính quyền các cấp chú trọng đưa dân chủ vào hoạt động chuyên môn. HĐND tỉnh tăng cường giám sát chuyên đề, phối hợp Mặt trận Tổ quốc tiếp xúc cử tri, lắng nghe và phản ánh kịp thời ý kiến, nguyện vọng của Nhân dân. Mặt trận và các đoàn thể đổi mới phương thức hoạt động, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội; lấy ý kiến cộng đồng trong các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Ban Chỉ đạo QCDC các cấp hằng năm xây dựng kế hoạch, phân công nhiệm vụ, sơ kết, tổng kết sát với thực tiễn. Nhiều mô hình dân chủ ở cơ sở được duy trì hiệu quả, như tổ hòa giải, Ban Thanh tra Nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng… Qua đó, phát huy vai trò làm chủ của người dân, tạo đồng thuận, góp phần xây dựng chính quyền gần dân, minh bạch và trách nhiệm.

Trên cơ sở đó, nhiều hình thức thực hiện dân chủ được triển khai thiết thực, bám sát đối tượng và tình hình địa bàn. Tại cấp xã, các hoạt động công khai, minh bạch thông tin, tổ chức họp dân, lấy ý kiến Nhân dân đã được thực hiện thường xuyên. Việc tổ chức họp dân, lấy ý kiến về kế hoạch phát triển, quy hoạch đất đai, đầu tư xây dựng, các khoản đóng góp... được duy trì thường xuyên, đúng nguyên tắc tự nguyện, dân chủ. Phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” từng bước được cụ thể hóa thành hành động thực tiễn trong các chương trình phát triển. Bên cạnh đó, việc đơn giản hóa thủ tục hành chính tiếp tục được tỉnh triển khai hiệu quả thông qua rà soát, sửa đổi, bãi bỏ các quy định không còn phù hợp; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành. Đến nay, 100% cơ quan hành chính và lãnh đạo cấp xã được cấp chứng thư số, thực hiện ký số văn bản, xử lý công việc qua hệ thống điện tử; 100% cấp xã triển khai cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông”; các hệ thống như hội nghị trực tuyến, phòng họp không giấy, quản lý văn bản và điều hành đã kết nối đồng bộ từ tỉnh đến xã. 100% tổ chức, doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử theo quy định của Chính phủ.

Tại các cơ quan, đơn vị, việc xây dựng môi trường làm việc dân chủ, kỷ cương đặc biệt được chú trọng. Hội nghị cán bộ, công chức, người lao động được tổ chức nghiêm túc, đảm bảo tính đối thoại, lắng nghe và phản hồi ý kiến đóng góp. Nhiều sáng kiến, mô hình cải tiến quy trình làm việc được phát huy, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và cải thiện chất lượng phục vụ. Các nội dung liên quan đến tài chính, công tác cán bộ, kế hoạch công tác đều được công khai thông qua nhiều hình thức: hội nghị nội bộ, sinh hoạt chi bộ, hệ thống điều hành nội bộ, nhóm trực tuyến…

Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đắk Nông tổ chức phát động quần chúng nhân dân trên địa bàn huyện Đắk R’lấp (ngày 22/05/2025)
Đối với các doanh nghiệp nhà nước, việc thực hiện dân chủ cũng được triển khai nghiêm túc. Nhiều doanh nghiệp đã tổ chức hội nghị người lao động, thực hiện đối thoại định kỳ tại nơi làm việc; công khai quy chế, nội quy lao động, thỏa ước lao động tập thể, chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội…giúp người lao động hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và tham gia góp ý vào các vấn đề liên quan đến quyền lợi của mình. Sự phối hợp giữa lãnh đạo doanh nghiệp với tổ chức công đoàn từng bước đi vào nền nếp, góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định.

Gắn với thực hiện dân chủ, công tác tinh giản biên chế, sắp xếp tổ chức bộ máy được tỉnh triển khai đồng bộ, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch. UBND tỉnh đã phê duyệt vị trí việc làm đối với 22 cơ quan, đơn vị; 4/4 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND tỉnh; hướng dẫn phê duyệt cho 79/79 đơn vị sự nghiệp công lập và 173/173 tổ chức hành chính cấp huyện; 320/320 đơn vị sự nghiệp công lập cấp huyện. Năm 2024, tỉnh được Trung ương giao 1.875 biên chế công chức, hiện đã sử dụng 1.851 biên chế, còn lại 24 chưa sử dụng. Biên chế viên chức được giao là 12.939 người, đã sử dụng 12.750, còn lại 189 biên chế chưa sử dụng. Tính đến tháng 10/2024, toàn tỉnh đã thực hiện tinh giản đối với 23 công chức và 323 viên chức. Đặc biệt, trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW và các văn bản về sắp xếp đơn vị hành chính các cấp đã chủ động thực hiện nghiêm túc việc lấy ý kiến cử tri, công khai phương án sắp xếp, phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, bảo đảm ổn định tình hình, đồng thuận từ cơ sở.

Những tiến bộ trong cải cách hành chính thời gian qua là minh chứng cho hiệu quả của việc phát huy dân chủ, nhất là ở cấp cơ sở. Năm 2024, chỉ số cải cách hành chính của tỉnh xếp thứ 50/63 tỉnh, thành phố, tăng 1 bậc so với năm 2023; chỉ số hài lòng của người dân xếp thứ 37/63, tăng 4 bậc. Tỉnh đã cắt giảm thời gian giải quyết cho 18 thủ tục, đưa vào vận hành 147 dịch vụ công trực tuyến không dùng hồ sơ giấy; tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng và trước hạn đạt trên 97%. Công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo được đẩy mạnh, góp phần xử lý dứt điểm nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài. Ban Thanh tra nhân dân tại các cơ quan, đơn vị được thành lập và phát huy hiệu quả giám sát, bảo vệ quyền lợi người lao động, góp phần tăng cường kỷ cương, minh bạch trong hoạt động công vụ.

Việc thực hiện dân chủ ở cơ sở góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm công dân, tăng cường mối quan hệ giữa Đảng, chính quyền và Nhân dân; đồng thời phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của cộng đồng trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở. Năm 2024, GRDP của tỉnh ước đạt 24.528 tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người ước đạt 81,66 triệu đồng; tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 19.030 tỷ đồng, thu ngân sách dự kiến đạt 3.070 tỷ đồng.

Dân chủ từ cơ sở cũng góp phần tăng cường mối quan hệ giữa Đảng, chính quyền và Nhân dân, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, phòng ngừa biểu hiện quan liêu, hình thức, lãng phí. Các tổ chức chính trị - xã hội ngày càng đổi mới cách thức hoạt động, bám sát cơ sở, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của người dân, thể hiện tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy một số hạn chế cần khắc phục, như: việc thực hiện dân chủ ở một số nơi còn hình thức; phối hợp giữa các lực lượng chưa đồng bộ; hoạt động giám sát của cộng đồng chưa phát huy hết vai trò; nhận thức của một bộ phận người dân về quyền và nghĩa vụ trong thực hiện dân chủ còn hạn chế.

Trong bối cảnh Đắk Nông đang tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính, hoàn thiện mô hình chính quyền 02 cấp, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở càng trở nên cấp thiết. Đây không chỉ là yếu tố đảm bảo sự ổn định xã hội mà còn là điều kiện tiên quyết để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, xây dựng bộ máy chính quyền phục vụ Nhân dân.

Để tiếp tục phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, cần tiếp tục nâng cao vai trò lãnh đạo của cấp ủy, sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của chính quyền các cấp; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân; kịp thời biểu dương, nhân rộng các điển hình tiêu biểu, cách làm hiệu quả; đồng thời xử lý nghiêm các biểu hiện hình thức, thiếu trách nhiệm. Dân chủ ở cơ sở không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm, là sức mạnh nội sinh thúc đẩy sự phát triển toàn diện, bền vững, hướng tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Phương Thanh Nguyên