Theo Lênin: không có thông tin thì không có thắng lợi trong bất cứ lĩnh vực nào của sản xuất vật chất và khoa học - kỹ thuật. Trong đời sống xã hội, nhu cầu thông tin là một nhu cầu rất cơ bản của mọi quốc gia, mọi dân tộc, mọi tầng lớp, là nhu cầu thường xuyên của từng con người, từng gia đình. Nhu cầu đó không ngừng tăng lên theo sự gia tăng các mối quan hệ trong xã hội. Đặc biệt, với sự phát triển nhanh chóng của nền sản xuất công nghiệp và nền sản xuất hàng hóa thế kỷ XX, nhu cầu đó đã tăng lên với tốc đọ bùng nổ.
Vai trò của thông tin trong các lĩnh vực của đời sống chính trị - xã hội có nhiều, có thể dẫn chứng trên một số lĩnh vực sau đây:
Trong kinh tế, đặc biệt trong kinh tế thị trường, thông tin không chỉ cần thiết cho hoạt động kinh tế mà còn đối với hiệu quả kinh tế. Người ta coi thông tin là một dạng tiềm năng cùng tham gia vào quá trình tạo ra tổng sản phẩm trong nước. Hiện nay, việc kinh doanh thông tin đã trở thành một ngành kinh tế phổ biến và tạp nên một quyền lực khá mới là quyền lực thông tin.
Trong nghiên cứu khoa học, thông tin lại càng có vai trò quan trọng. Khoa học và thông tin luôn gắn với nhau. Muốn đạt được những kết quả trong bất kỳ lĩnh vực khoa học nào, phụ thuộc rất nhiều vào việc được cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời và chính xác hay không.
Trong lãnh đạo, quản lý xã hội, thông tin không chỉ đơn thuần là kết quả của phản ánh, là tri thức mà còn là yếu tố quan trọng, quyết định cơ sở cho việc hoạch định đường lối, chính sách, các quyết định của cơ quan lãnh đạo. Thông tin thâm nhập vào toàn bộ hoạt động lãnh đạo, quản lý, từ quy trình hoạch định đến quy trình triển khai đường lối; từ việc xây dựng và hoàn thiện bộ máy quản lý đến việc xây dựng và bó trí đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý; từ quản lý ở cấp vĩ mô đến quản lý ở cấp vi mô …
Thực chất của lãnh đạo, quản lý là sự chuẩn bị, thông qua và thực hiện một chuỗi những quyết định kế tiếp nhau từ những cơ sở thông tin đã được xử lý. Quyết định của lãnh đạo là một loại thông tin được “cô đặc”, dựa trên sự phân tích, tổng hợp thông tin về các sự kiện, hiện tượng đã, đang và sẽ diễn ra trong các hoạt động của đời sống xã hội.
Đối với thông tin phục vụ cấp ủy, việc cung cấp dữ liệu và thông tin để lãnh đạo ra quyết định và kiểm tra việc thực hiện quyết định. Thông tin càng đầy đủ, xác thực bao nhiêu thì việc soạn thảo và ra quyết định càng có căn cứ chuẩn xác bấy nhiêu.
Thông tin góp phần gợi mở đối với suy nghĩ của lãnh đạo. Nghệ thuật lãnh đạo không chỉ là việc giải quyết thành công những vấn đề đặt ra trong hiện tại, mà còn phải dự báo những vấn đề sẽ xảy ra để có quyết định chuẩn xác, có các cách giải quyết và biện pháp thực hiện nhiệm vụ của lãnh đạo, điều hành trong thời gian tới được tốt hơn, đạt hiệu quả tối ưu.
Thông tin góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả lãnh đạo. Chất lượng của thông tin (tính tối ưu, tính đầy đủ, tính chính xác, kịp thời) càng cao thì hiệu quả lãnh đạo càng cao. Ngược lại chất lượng thông tin thấp, không đảm bảo độ tin cậy, thiếu kịp thời thì việc lãnh đạo điều hành trở nên khó khăn, phức tạp.
Nguyễn Thị Thủy Tiên