Một thế kỷ trước, trong ánh sáng le lói của cách mạng Việt Nam nơi hải ngoại, tờ Thanh Niên ra đời dưới ngòi bút của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - đó không chỉ là sản phẩm của lòng yêu nước mà còn là khởi đầu cho một sứ mệnh: biến báo chí thành công cụ dẫn dắt tư tưởng, khơi nguồn hành động và đồng hành cùng dân tộc trên từng bước chuyển mình. Từ những trang báo viết tay, chuyền tay trong bóng tối, báo chí cách mạng đã trở thành một lực lượng tinh nhuệ, khơi dậy ý chí quật cường, hun đúc niềm tin và lý tưởng giải phóng dân tộc.

Trải qua hai cuộc kháng chiến, thời kỳ khôi phục và kiến thiết đất nước, báo chí không chỉ là “nhân chứng” mà còn được coi là “chất xúc tác” của các chuyển động xã hội. Dưới làn bom đạn, vẫn có những bài ký, phóng sự chiến trường đi thẳng vào tâm khảm hàng triệu người. Thời bình mở ra, công cuộc đổi mới bắt đầu, kế thừa và phát huy những kết quả đạt được, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục là một “lực lượng” đặc biệt; liên tục đổi mới và đồng hành cùng đất nước. Điều sâu sắc nhất, thiêng liêng nhất, đó là làm báo là làm cách mạng, làm báo là để phục vụ đất nước và nhân dân, đúng như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”; “báo chí phò chính, trừ tà”. Ngời sáng tinh thần chiến đấu, trong những năm kháng chiến chống xâm lược, báo chí thực sự là một "binh chủng” đặc biệt... Không chỉ là “người đưa tin” mà trở thành cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; là nơi người dân gửi gắm tâm tư, kiến nghị và phản ánh những vấn đề của đời sống xã hội. Không gian báo chí ngày càng mở rộng, phương tiện ngày càng hiện đại, song cốt lõi vẫn không đổi: báo chí cách mạng là báo chí vì dân, do dân và phục vụ Nhân dân. Giữa muôn vàn luồng thông tin hỗn loạn, báo chí chính thống vẫn giữ vai trò điểm tựa cho công chúng, nơi sự thật, khách quan và nhân văn là thước đo tối thượng.

Phóng viên tác nghiệp trong dịch Covid-19

Góp phần làm nên hành trình vẻ vang ấy, không thể không nhắc đến đội ngũ người làm báo - những người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng - lặng thầm, quả cảm, bản lĩnh giữa những biến động xã hội, trung thực giữa làn ranh thật - giả, tỉnh táo giữa cơn bão truyền thông và kiên định giữ vững ngọn lửa nghề trong lòng. Từ miền núi cao heo hút đến vùng biển xa, từ tâm dịch căng thẳng đến những điểm nóng xã hội, người làm báo không quản ngại khó khăn, đối mặt hiểm nguy để mang lại sự thật - kịp thời, chính xác và khách quan. Họ không chỉ kể chuyện mà còn sống cùng câu chuyện. Mỗi tác phẩm báo chí là một lát cắt chân thực của cuộc sống, được chắt lọc từ sự hy sinh thầm lặng, từ trách nhiệm xã hội và từ đạo đức nghề nghiệp trong sáng.

Tại Đắk Nông - vùng đất trẻ nằm ở cực Nam Tây Nguyên, báo chí giữ vai trò vừa là kênh thông tin, vừa là lực lượng đồng hành cùng địa phương trên hành trình phát triển. Từ những bản tin giữa đại ngàn đến các tuyến bài về xây dựng nông thôn mới, kinh tế xanh hay bảo tồn văn hóa dân tộc và không dừng lại ở vai trò phản ánh, báo chí địa phương đã và đang từng bước góp phần nâng cao nhận thức, gắn kết cộng đồng và thúc đẩy sự đồng thuận xã hội. Trong năm 2024, báo chí tỉnh đã ghi nhận nhiều dấu ấn tích cực. Công tác chỉ đạo, quản lý báo chí tại Đắk Nông được triển khai bài bản, đồng bộ và bám sát thực tiễn. Cụ thể, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành trên 20 văn bản chỉ đạo chuyên sâu về lĩnh vực báo chí; Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy (trước đây là Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy) và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (trước là Sở Thông tin và Truyền thông) ban hành gần 100 văn bản định hướng cho 350 nội dung tuyên truyền; tổ chức 02 buổi họp báo, 5 cuộc giao ban báo chí, xử lý thông tin một cách có hệ thống.

Đồng chí Lưu Văn Trung, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đắk Nông trao giải cho 2 tập thể tại lễ trao giải Giải thưởng sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về Chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” đợt II, giai đoạn 2023 - 2025

Đáng chú ý, tỉnh đã xây dựng, ban hành Quy chế giao ban và tổng kết báo chí trên địa bàn tỉnh, bảo đảm cập nhật các quy định của Trung ương và phù hợp với thực tiễn địa phương; đây là điểm mới, sáng tạo trong công tác chỉ đạo, quản lý báo chí. Đặc biệt, tỉnh cũng là một trong số ít địa phương hoàn thiện kết nối hệ thống thông tin nguồn giữa địa phương với Trung ương, đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong sản xuất báo chí và tiên phong triển khai Thông tư 05/2024 của Bộ Thông tin và Truyền thông về hướng dẫn xây dựng, thẩm định và ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước trong lĩnh vực báo chí. Đây là những bước đi minh chứng cho sự năng động, thích ứng và tầm nhìn chiến lược trong công tác quản trị báo chí hiện đại.

Trong bối cảnh đất nước đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản trị, báo chí - với tư cách là thiết chế công đặc thù - cũng không đứng ngoài dòng chảy ấy. Việc sắp xếp lại tổ chức báo chí công lập là bước đi tiếp theo trong tổng thể chiến lược tinh giản nhưng lại mang tầm vóc tái cấu trúc hệ sinh thái truyền thông địa phương. Đây không chỉ là lựa chọn về tổ chức mà là quyết định mang tính chiến lược nhằm tạo nên các thực thể truyền thông mạnh hơn, linh hoạt hơn và thích ứng tốt hơn với yêu cầu của thời đại số. Hợp nhất cơ quan báo chí không đơn thuần là giảm đầu mối mà là thiết lập một cấu trúc báo chí mới, tích hợp đa phương tiện, đa nền tảng và hướng tới tính chuyên nghiệp cao, đủ năng lực phục vụ cả nhiệm vụ chính trị, vừa bắt kịp xu thế truyền thông hiện đại. Đó là nơi nhà báo không còn đơn thuần là người viết mà còn là “chiến sĩ thông tin” đa nhiệm, người sáng tạo nội dung trên nhiều nền tảng, người tương tác trực tiếp với công chúng trong không gian số.

Đặc biệt, sự phát triển bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và internet vạn vật (IoT), đang mở ra một kỷ nguyên truyền thông hoàn toàn mới - nơi thông tin không còn được tạo ra và kiểm soát thuần túy bởi con người. AI có thể viết tin, dựng hình, mô phỏng giọng nói; IoT có thể thu thập và phát tán dữ liệu từ hàng triệu điểm kết nối theo thời gian thực. Trong thế giới ấy, thông tin được cập nhật từng giây, cá nhân hóa theo hành vi người dùng và lan truyền theo thuật toán - nhanh đến mức báo chí truyền thống không còn nắm giữ lợi thế về tốc độ. Trước sự chuyển động thần tốc đó, báo chí không còn giữ lợi thế ở tốc độ. Thay vào đó, giá trị cốt lõi mà báo chí phải gìn giữ chính là sự tin cậy, chiều sâu và khả năng dẫn dắt dư luận bằng tư duy phản biện và đạo đức nghề nghiệp. Máy móc có thể tạo nội dung nhưng không thể thay thế được bản lĩnh nghề báo, không thể tự phân định đúng - sai, thiện - ác hay đâu là điều cần lên tiếng vì lợi ích cộng đồng. Trong kỷ nguyên số, công nghệ có thể là cánh tay nối dài nhưng không thể là linh hồn của nghề báo. Báo chí phải làm chủ công nghệ. AI có thể giúp tối ưu quy trình, IoT có thể cung cấp dữ liệu tức thời nhưng chỉ con người mới có thể đặt câu hỏi đúng, chọn góc nhìn đúng và truyền cảm hứng đúng. Đây là lúc báo chí cần không chỉ đổi mới kỹ thuật làm nghề, mà còn tái khẳng định sứ mệnh của mình: đứng về phía sự thật, vì lợi ích chung, và vì một xã hội tiến bộ hơn.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ phối hợp với Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà báo tỉnh tổ chức hội nghị giao ban báo chí tháng 4/2025

Người làm báo không thể đứng ngoài làn sóng ấy nhưng cũng không thể bị cuốn theo nó. Họ cần làm chủ công nghệ, không lệ thuộc vào công nghệ; ứng dụng kỹ thuật để tăng hiệu quả truyền thông nhưng vẫn giữ “cái tâm” làm gốc và “cái tầm” làm chuẩn. Báo chí không thể chỉ chạy theo lượt tương tác hay tốc độ phát hành mà phải hướng đến chiều sâu, độ tin cậy và tác động xã hội tích cực. Khi công nghệ càng phát triển, yêu cầu về đạo đức và bản lĩnh nhà báo càng trở nên cấp thiết. Và chỉ khi hội tụ đầy đủ yếu tố tri thức - đạo đức - bản lĩnh và trách nhiệm, người làm báo mới có thể đồng hành cùng xã hội trong vai trò là người dẫn dắt, phản biện và định hình các giá trị sống cốt lõi.

100 năm báo chí cách mạng Việt Nam là minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của một nền báo chí nhân dân - nơi ý chí dân tộc, khát vọng đổi mới và tinh thần dấn thân luôn song hành. Từ một ấn phẩm viết tay nơi hải ngoại đến hệ sinh thái báo chí số ngày nay, hành trình ấy chưa bao giờ ngừng nghỉ trước thử thách hay bị khuất phục bởi hoàn cảnh. Mỗi giai đoạn, báo chí cách mạng đều biết cách thích ứng, đổi mới để tiếp tục đồng hành cùng Đảng, Nhà nước và Nhân dân trên con đường phát triển bền vững. Bước sang thế kỷ thứ hai, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đổi thay không ngừng, báo chí càng phải là điểm tựa tinh thần vững chắc, là nhịp cầu nối liền ý Đảng với lòng dân. Đây là thời điểm báo chí cần dấn thân mạnh mẽ hơn, khai thác sâu sắc hơn, kết nối rộng mở hơn để lan tỏa giá trị chân - thiện - mỹ đến từng ngõ ngách của đời sống xã hội, góp phần xây dựng một nền dân chủ, kỷ cương, văn minh, phát triển bền vững. Một nền báo chí hiện đại, nhân văn và chuyên nghiệp sẽ không chỉ truyền tải thông tin mà còn truyền cảm hứng thay đổi tích cực, vun đắp niềm tin và khơi dậy khát vọng vươn lên. Chính điều đó sẽ làm nên sức mạnh mềm của quốc gia và là minh chứng sinh động cho sức sống trường tồn của báo chí cách mạng Việt Nam.

Hải Yến