Đắk Nông - Nơi nối thông đoạn cuối đường Hồ Chí Minh lịch sử
Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh đã trở thành di sản quý giá, là nét son chói lọi trong lịch sử dân tộc; với sự đóng góp to lớn của lớp lớp cán bộ, chiến sỹ và nhân dân để lại, với khí phách “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”… Đường Trường Sơn trở thành nơi thử thách, tôi luyện ý chí quyết tâm, lòng dũng cảm, trí thông minh, ý chí sắt đá của biết bao người con thân yêu của Tổ quốc, quyết tâm, sẵn sàng hy sinh xương máu và tuổi trẻ của mình cho con đường, xây dựng cung đường này là một trong những nhân tố quyết định đem lại sự toàn thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta. Trong niềm tự hào đó, tỉnh Đắk Nông tự hào là nơi nối thông đoạn cuối đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh, đoạn từ Nam Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ.
Ngược dòng lịch sử cách đây 65 năm, ngày 19/5/1959, Thường trực Tổng Quân ủy Trung ương đã chính thức giao nhiệm vụ cho Đoàn 559 - “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” do Thượng tá Võ Bẩm làm Trưởng đoàn, có nhiệm vụ mở đường Trường Sơn, chi viện cho chiến trường miền Nam. Ngay sau đó, tuyến đường bộ trên dãy Trường Sơn được gấp rút khai phá. Chuyến hàng đầu tiên được chuyển đến Tà Riệp, Bắc Tây Nguyên ngày 13/8/1959, cán bộ, chiến sỹ và nhân dân Khu 5 vô cùng phấn khởi.
Nhưng, từ Nam Tây Nguyên đến Đông Nam Bộ và Cực Nam Trung Bộ cơ sở cách mạng còn non yếu, ba chiến trường trên vẫn còn bị chia cắt hoàn toàn. Vì vậy, để sớm khai thông con đường vận chuyển chiến lược Bắc - Nam, theo chủ trương của Đảng, ngày 25/5/1959 Bộ Quốc phòng và Ban Thống nhất Trung ương tổ chức Đoàn B90 gồm 25 đồng chí do đồng chí Trần Quang Sang làm Trưởng đoàn kiêm Bí thư Chi bộ, để thực hiện nhiệm vụ: “Về chiến trường miền Nam, hợp nhất với đội vũ trang công tác tại huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Lắk (huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông ngày nay), dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk, gây dựng cơ sở và xoi, mở đường về Nam Bộ, xây dựng đường hành lang chiến lược nối liền hai chiến trường Nam Tây Nguyên và Đông Nam Bộ”. Đến cuối tháng 10/1959, Đoàn B90 của Trung ương vào đến bon Đắk Rồ, huyện Đắk Mil, hợp nhất với đội công tác Đắk Mil. Cùng với chủ trương trên, Xứ ủy Nam Bộ, Khu Ủy miền Đông đã tập trung chỉ đạo tổ chức thành lập các đơn vị C200, C270 làm nhiệm vụ xoi mở đường từ miền Đông Nam Bộ nối Nam Tây Nguyên.
Việc xoi mở, khai thông đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh trên địa bàn Nam Tây Nguyên lúc này là một nhiệm vụ chiến lược đặc biệt quan trọng nhưng vô cùng khó khăn gian khổ. Trong điều kiện chiến trường mới lạ, cơ sở cách mạng còn yếu, thời tiết ở Tây Nguyên lúc bấy giờ vào mùa mưa, nước các suối đều dâng cao và chảy xiết; trời âm u, việc định hướng để cắt rừng rất khó khăn, không có phương tiện, dụng cụ thiên văn kể cả la bàn, hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm, đội công tác phải mò mẫm bám từng bon, buôn, móc ráp từng người dân, phải tự lo về lương thực hậu cần trong quá trình hoạt động. Sau khi sắp xếp phân công, phân nhiệm cho từng hướng, các đội công tác bắt đầu triển khai xuống cơ sở vào đầu tháng 12/1959. Sau thời gian vừa tìm cách xoi mở đường, vừa xây dựng cơ sở, chiều ngày 30/10/1960, Đội I đoàn B90 và Đoàn C200 đã gặp nhau, bắt nối liên lạc tại vàm Đắk R’Tik, đánh dấu điểm khai thông đường Hành lang phía Đông (nay thuộc thôn Cây Xoài, xã Đắk Nia, thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông). Và lúc 20 giờ ngày 4/11/1960, Đội II Đoàn B90 và Đội C270 bắt được liên lạc với nhau tại chân trụ km số 4 đường 14 (nay là thôn 8 xã Nam Bình, huyện Đắk Song, tỉnh Đắk Nông), đánh dấu mốc lịch sử khai thông đoạn hành lang phía Tây, khai thông đường hành lang chiến lược - Đường Hồ Chí Minh từ Nam Tây Nguyên đến miền Đông Nam Bộ. Sự kiện này có ý nghĩa rất quan trọng về mặt chiến lược, đã chấm dứt thời kỳ chiến trường bị chia cắt, nối liền Liên Khu V với miền Đông Nam Bộ, nối liền tiền phương miền Nam với hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
Khai thông đường Hồ Chí Minh, phong trào cách mạng ở Tây Nguyên nói riêng và miền Nam nói chung phát triển hết sức thuận lợi, bước vào giai đoạn lịch sử mới của cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứu nước. Đây là thành công vô cùng to lớn, tuyến đường hành lang đã trở thành con đường huyết mạch chiến lược trọng yếu cho cách mạng cả nước nói chung, Đắk Nông nói riêng, chi viện kịp thời sức người sức của từ miền Bắc vào miền Nam, tạo sức mạnh to lớn để đi đến thắng lợi trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước. Với ý nghĩa lịch sử to lớn của sự kiện khai thông đoạn cuối đường Trường Sơn trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, ngày 09/12/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2383/QĐ-TTg, về việc xếp hạng di tích lịch sử Quốc gia Đặc biệt đối với Di tích lịch sử Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Đắk Nông.
Ngày nay, 20 năm sau tái lập tỉnh, Đắk Nông đã tập trung các nhiệm vụ trọng tâm và các khâu đột phá chiến lược, với nhiều giải pháp đồng bộ, thống nhất mang lại hiệu quả rõ rệt. Điểm nhấn trong bức tranh toàn cảnh của tỉnh từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ lần thứ XII tỉnh Đắk Nông đến nay là nhiều chỉ tiêu đạt, vượt kế hoạch đề ra. Theo đó, tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2021-2023 tăng bình quân 21,2% (nghị quyết 15%); tỷ lệ hộ nghèo năm 2023 ước giảm 3% (nghị quyết 2%); quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; quan hệ hữu nghị với tỉnh Mondulkiri, Vương quốc Campuchia luôn được củng cố và phát triển, góp phần giữ vững chủ quyền lãnh thổ, khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị và hợp tác, phát triển. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được coi trọng, triển khai gắn với tổ chức thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị; tổ chức bộ máy hệ thống chính trị các cấp từng bước được sắp xếp, kiện toàn tinh gọn; số lượng đảng viên tăng nhanh, tính đến tháng 12/2023 toàn tỉnh có 12 đảng bộ trực thuộc, 434 tổ chức cơ sở đảng gồm: 164 đảng bộ cơ sở, 270 chi bộ cơ sở, 1.695 chi bộ trực thuộc đảng bộ cơ sở với 27.387 đảng viên.
65 năm đi qua, nhưng tầm vóc, ý nghĩa và những bài học to lớn của Đường Hồ Chí Minh mãi mãi là biểu tượng của ý chí thống nhất Tổ quốc, của sự nghiệp xây dựng và phát triển quê hương, đất nước. Đường Hồ Chí Minh đi qua các tỉnh Tây Nguyên, trong đó Đắk Nông là điểm quan trọng nối với các tỉnh miền Đông Nam Bộ đã và đang tiếp tục được xây dựng, mở rộng và nâng cấp hiện đại hơn nhằm phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay.
Phạm Lục