Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, việc xoi, mở đường, khai thông hành lang chiến lược Bắc - Nam trên địa bàn Nam Tây Nguyên là một nhiệm vụ chiến lược đặc biệt quan trọng nhưng vô cùng khó khăn gian khổ. Thực hiện chủ trương của Đảng, Bộ Quốc phòng và Ban Thống nhất Trung ương, chiến sĩ, đồng bào các dân tộc tỉnh Đắk Nông đã gây dựng cơ sở cách mạng, xoi, mở đường về Nam bộ và xây dựng hành lang chiến lược nối liền Nam Tây Nguyên với miền Đông Nam Bộ, tạo thế liên hoàn và góp phần làm nên thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc ta.

Lãnh đạo Trung ương, tỉnh, lão thành cách mạng dâng hoa, viếng các cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh trong quá trình xoi đường hành lang chiến lược Bắc - Nam tại Khu di tích lịch sử cấp Quốc gia bon Cây Xoài (Ảnh: Internet)

Có thể khẳng định, đường hành lang chiến lược qua địa bàn tỉnh Đắk Nông đã góp phần to lớn vào truyền thống của tuyến đường Hồ Chí Minh, được ghi nhận như một huyền thoại, một kỳ tích lịch sử của nhân dân Việt Nam trong kháng chiến chống ngoại xâm.

Quân và dân Quảng Đức chiến đấu, củng cố, bảo vệ các tuyến đường hành lang trên địa bàn tỉnh

Thực hiện âm mưu “Việt Nam hóa chiến tranh”, “dùng người Việt đánh người Việt”, Mỹ đã dùng nhiều biện pháp, trong đó tập trung đánh phá khu giải phóng mà trọng tâm là phá kinh tế và đường hành lang chiến lược Bắc - Nam. Tại Nam Tây Nguyên, địch tăng cường phòng thủ bảo vệ các quận lỵ, các ấp chiến lược và các đầu mối giao thông.

  Dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy Quảng Đức, Ban hành lang tỉnh Quảng Đức quán triệt đến ban và các trạm hành lang phương châm: Ban và các trạm hành lang đều có rẫy sản xuất (gọi là rẫy cách mạng); tổ chức chăn nuôi heo, gà và săn thú rừng, đánh bắt cá ở sông suối để cải thiện đời sống để khắc phục tình trạng đói cơm, lạt muối của từng trạm. Được sự tăng cường của bộ đội chủ lực của Mặt trận Tây Nguyên, tập trung mọi nỗ lực tấn công cứ điểm Kate[1], tiêu diệt căn cứ này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quân và dân Quảng Đức đập tan âm mưu lấn chiếm “bình định” của địch, khai thông và mở rộng tuyến hành lang vận chuyển chi viện từ chiến trường miền Bắc vào chiến trường miền Nam qua địa bàn Nam Tây Nguyên.

Ngày 29/10/1969, bộ đội chủ lực mặt trận Tây Nguyên nổ súng tiến công cứ điểm Kate, mở màn cho chiến dịch Bu Prăng - Đức Lập. Qua hơn 1 tháng chiến đấu quyết liệt (29/10-5/12), chiến dịch đã dành thắng lợi, có thể nói đây là sự kiện to lớn, là niềm tự hào của quân và dân Quảng Đức. Cùng với đó, quân và dân hai tỉnh Quảng Đức và Mondulkiri ra sức chiến đấu, cùng quyết tâm bảo vệ, giữ vững tuyến đường hành lang trên đất Việt Nam - Campuchia an toàn, thông suốt, góp phần không nhỏ trong việc đưa đón an toàn hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ cùng hàng ngàn tấn hàng hóa, vũ khí chi viện vào miền Nam Việt Nam.

Xây dựng tuyến hành lang nối tỉnh Quảng Đức - Lâm Đồng phục vụ kháng chiến

Ngày 01/12/1971, Ban hành lang tỉnh Quảng Đức sát nhập về Ban hành lang tỉnh Lâm Đồng, với nhiệm vụ mở tuyến hành lang mới dọc theo sông Đồng Nai; thành lập trạm tiền phương có nhiệm vụ bảo đảm cùng các trạm xuống các huyện Khiêm Đức, Kiến Đức phục vụ sự chỉ đạo của Tỉnh ủy.

Ban hành lang tỉnh Lâm Đồng sau khi tiếp nhận các trạm giao bưu và tuyến hành lang của tỉnh Quảng Đức chuyển sang, hành lang của tỉnh Lâm Đồng mở rộng lên hướng Khiêm Đức và Gia Nghĩa theo tuyến có sẵn từ trước, đồng thời mở thêm tuyến mới lên hướng tây. Khi phát hiện đường vận tải chiến lược Trường Sơn được mở rộng, Mỹ - ngụy ra sức đánh phá, chặn cắt quyết liệt các tuyến vận tải quân sự của ta từ ba vùng ranh giới vào chiến trường Đông Nam Bộ. Tuy gặp nhiều khó khăn nhưng quân và dân trên địa bàn tỉnh Quảng Đức, Lâm Đồng nói chung và cán bộ, chiến sĩ hành lang liên tỉnh Quảng Đức nối Lâm Đồng, Đắk Lắk, Phước Long nói riêng đã kiên trì, gan dạ, khắc phục khó khăn, thiếu thốn, tham gia hoàn thành mở các tuyến đường hành lang mới. Các trạm giao liên trên các cung đường này luôn quyết tâm “không để đứt trực, bỏ trực, giữ mạch máu lưu thông của Đảng”, hoàn thành nhiệm vụ đưa thư từ, điện tín, cán bộ, bộ đội đảm bảo an toàn, nhanh chóng, kịp thời.

Giữ vững hoạt động các tuyến hành lang trên địa bàn tỉnh

Chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ thất bại, Hiệp định Paris được ký kết nhưng Đế quốc Mỹ vẫn tiếp tục chống phá phong trào cách mạng, đẩy mạnh kế hoạch bình định với phương châm “tràn ngập lãnh thổ” lấn chiếm vùng giải phóng.

Nhiệm vụ của Ban Hành lang các tỉnh Nam Tây Nguyên đặt ra hết sức khẩn trương, cần ổn định hệ thống các trạm, tăng cường các đội cơ động áp sát các điểm, chiến dịch để phục vụ cho tỉnh. Thực hiện chỉ đạo của Khu ủy và Tỉnh ủy Lâm Đồng, Phước Long, Đắk Lắk, nhân dân trên địa bàn tỉnh Quảng Đức đã huy động được hàng ngàn lượt dân công hỏa tuyến tham gia mở đường cho các đơn vị vận tải ô tô chuyển lương thực, vũ khí vào miền Nam. Hệ thống đường dây vận chuyển đi lại trên hành lang từ tỉnh qua các huyện và ngược lại vẫn vận hành đều đặn, an toàn, thông suốt, tạo ra thế liên hoàn lưu thông với căn cứ huyện Lạc Thiện, nối liền với Lâm Đồng, Đông Nam bộ và đường hành lang chiến lược Bắc - Nam bên kia biên giới Campuchia. Cùng với đó, đường ống xăng dầu do Liên Xô chi viện từ miền Bắc vào được lắp đặt đến Lộc Ninh, đi qua địa bàn Quảng Đức sang biên giới Campuchia cung cấp nguồn nhiên liệu lớn, đảm bảo cho các binh chủng, xe cơ giới tiến về giải phóng Sài Gòn.

Cuối năm 1974, Bộ Chính trị họp bàn về chủ trương giải phóng miền Nam, địa bàn Tây Nguyên được chọn làm hướng chiến trường chính trong giai đoạn đầu, trong đó Buôn Ma Thuột là trận mở đầu then chốt. Mục tiêu là giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột và ba quận, huyện lị quan trọng là Đức Lập, Cẩm Ga, Kiến Đức, mở rộng hành lang chiến lược nối liền Tây Nguyên với Nam Bộ và đồng bằng Liên khu V, thực hiện chia cắt, tạo ra cục diện mới về chiến lược. Theo đó, trên địa bàn Quảng Đức, trực thuộc các tỉnh Đắk Lắk, Lâm Đồng, Phước Long, nhiều nơi hình thành Ban Giao bưu huyện, các xã được bố trí tổ giao liên, tiếp tục củng cố hoạt động của các trạm hành lang nối thông liên lạc giữa các huyện với tỉnh, giữa các tỉnh Đắk Lắk - Lâm Đồng - Phước Long.

Được sự lãnh đạo của Trung ương Cục, các huyện thuộc địa bàn tỉnh Quảng Đức phối hợp hài hòa với những trận tấn công bằng lực lượng quân sự của bộ đội chủ lực và bộ đội tỉnh, giải phóng toàn vùng nông thôn huyện nhà, bảo vệ an toàn khu căn cứ, hành lang chiến lược luôn được khai thông, tạo thế liên hoàn ổn định từ Quảng Đức đến các tỉnh trong Quân khu 6 giữa Quảng Đức với Đông Nam Bộ, giữa miền Nam với miền Bắc. Có thể thấy, chiến thắng của quân và dân trên địa bàn tỉnh Quảng Đức giữ vai trò đẩy mạnh khí thế tiến công và nổi dậy của toàn chiến trường, mở ra một bước ngoặt quan trọng trong giải phóng Miền Nam. Chiến thắng đã cắt đứt tuyến đường chi viện của địch từ Đông Nam Bộ lên Tây Nguyên theo đường quốc lộ 14 và từ Lâm Đồng sang theo quốc lộ 28, làm cho địch rơi vào trạng thái bị động và lúng túng.

Có thể khẳng định, với tinh thần vượt khó, sáng tạo, cán bộ, chiến sĩ hành lang trên địa bàn tỉnh Quảng Đức đã vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thành hoàn thành tốt nhiệm vụ, đưa nhân lực, vật lực chi viện từ miền Bắc vào miền Nam phục vụ kháng chiến, đảm bảo mạch máu lưu thông, liên lạc, góp phần to lớn vào việc đảm bảo các yêu cầu cơ động và vật chất một cách nhanh nhất, đầy đủ nhất, làm nên thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Phát huy thế mạnh trên tuyến đường Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, tỉnh đã và đang nghiên cứu, quy hoạch các tuyến đường chiến lược, trong đó ưu tiên đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông trên cơ sở kết hợp kinh tế với quốc phòng - an ninh, bảo đảm đồng bộ, hợp lý, từng bước hiện đại, tạo nên mạng lưới giao thông liên hoàn. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020-2025 xác định 3 đột phá chiến lược, trong đó nhấn mạnh bước đột phá thứ 2, đó là: Xây dựng kết cấu hạ tầng, trọng tâm là hạ tầng giao thông, ưu tiên đầu tư xây dựng, mở rộng hạ tầng giao thông trọng điểm nội tỉnh, kết nối các điểm du lịch và hạ tầng trung tâm đô thị. Thúc đẩy dự án Đường cao tốc Tây Nguyên – TP. Hồ Chí Minh (đoạn từ TP. Gia Nghĩa – TP. Hồ Chí Minh) sớm triển khai, hoàn thành đúng tiến độ; kiến nghị Trung ương sớm xây dựng đường sắt Đắk Nông – Chơn Thành (Bình Phước); mở rộng quốc lộ 28. Đặc biệt, hiện nay việc thực hiện tuyến cao tốc Đắk Nông - Chơn Thành (Bình Phước) - điểm nối Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, nhằm tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đắk Nông nói riêng và Tây Nguyên nói chung. Mở ra cơ hội góp phần đảm bảo hạ tầng giao thông, kết nối vùng, tạo động lực để 2 tỉnh phát triển nhanh, bền vững. Bên cạnh đó, tỉnh cũng liên kết giữa các phương thức vận tải giữa các huyện, thành phố đảm bảo phục vụ phát triển kinh tế - xã hội,  phấn đấu xây dựng Đắk Nông phát triển toàn diện, nhanh, bền vững.

Cẩm Trang