Đề cương văn hóa Việt Nam là văn kiện có tính cương lĩnh đầu tiên của Đảng về văn hóa; đã đặt các mặt, các yếu tố trong mối quan hệ qua lại tất yếu với nhau, qua đó, làm nổi bật hệ thống các quy luật đã và đang chi phối sự vận động và phát triển của văn hóa Việt Nam; vạch ra lộ trình của cuộc vận động văn hóa Việt Nam với những hình thức, bước đi và mục tiêu phù hợp với điều kiện lịch sử; đã xác định dân tộc hóa, đại chúng hóa và khoa học hóa là ba nguyên tắc vận động cho cuộc vận động văn hóa Việt Nam đương đại; tư tưởng xuyên suốt là vấn đề về văn hóa giải phóng và giải phóng văn hóa Việt Nam khỏi xiềng xích của văn hóa trung cổ và nô dịch.

Sau 35 năm đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đạt được những kết quả quan trọng. Nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác văn hóa tiếp tục được đổi mới; từng bước hình thành nếp sống văn minh, tác phong công nghiệp, tính chuyên nghiệp, hiệu quả. Nhiệm vụ bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc có chuyển biến tích cực, tạo cơ chế xử lý hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội; huy động được nhiều nguồn lực giữ gìn di sản văn hóa truyền thống, di sản văn hóa các dân tộc được quan tâm, giữ gìn và phát huy.

Sau gần 20 năm thành lập tỉnh, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư phát triển của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự nghiệp văn hóa của Đắk Nông đã có sự phát triển vượt bậc, gặt hái những thành quả mang tính dấu ấn, đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh. Đắk Nông hiện có 14 di tích lịch sử, văn hóa và danh thắng được Nhà nước xếp hạng, gồm 01 di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt: 08 di tích cấp quốc gia và 05 di tích lịch sử cấp tỉnh. Các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh đã và đang được đầu tư, trùng tu, nâng cấp, phục vụ công tác giáo dục truyền thống lịch sử và phát triển du lịch.

Đặc biệt, cuối năm 2020, Công viên Địa chất Đắk Nông được UNSECO công nhận là Công viên Địa chất toàn cầu, đây là không gian chứa đựng nhiều giá trị văn hóa bản địa đặc trưng của vùng đất Nam Tây Nguyên, đang được khai thác, bảo tồn để phục vụ phát triển du lịch sinh thái, văn hóa, thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển. Toàn tỉnh hiện có 165 lễ hội và nghi lễ của đồng bào các dân tộc thiểu số, đã phục dựng 53 lượt lễ hội, nghi lễ truyền thống; 38 câu lạc bộ, đội, nhóm cồng chiêng; 04 câu lạc bộ đàn tính, hát then đang duy trì hoạt động thường xuyên.

Trong gần 20 năm qua, tỉnh đã tổ chức nhiều lễ kỷ niệm lớn, sự kiện văn hóa quan trọng, có tính dấu ấn và sức lan tỏa sâu rộng: kỷ niệm 10 năm, 15 năm thành lập tỉnh, Lễ kỷ niệm 100 năm, 110 năm phong trào khởi nghĩa N’Trang Lơng và khánh thành tượng đài N’Trang Lơng; Lễ hội văn hóa thổ cẩm Việt Nam, Hội nghị Quốc tế về hang động núi lửa lần thứ 20, Liên hoan Văn nghệ quần chúng, Liên hoan Dân ca các dân tộc tỉnh… đã góp phần quan trọng bảo tồn, phát huy, quảng bá mạnh mẽ các giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống, khơi dậy sức sáng tạo, khát vọng vươn lên của nhân dân các dân tộc Đắk Nông, đoàn kết dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh, chung tay, góp sức xây dựng quê hương giàu đẹp và phát triển.

Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" được triển khai rộng khắp trong toàn tỉnh, đến hết năm 2022, toàn tỉnh có 131.494/151.359 hộ gia đình được công nhận gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ 86,87%; 641/713 thôn, bon, buôn, tổ dân phố được công nhận thôn văn hóa đạt tỷ lệ 89,90%; 824/859 cơ quan đơn vị đạt văn hóa đạt tỷ lệ 95,92% và 43/71 xã văn hoá nông thôn mới, phường, thị trấn văn minh đô thị đạt tỷ lệ 60,56%.

Để tiếp tục xây dựng, giữ gìn, chấn hưng và phát triển nền văn hoá của dân tộc theo quan điểm định hướng của Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đắk Nông lần thứ XII, trong thời gian tới, cần tập trung khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, tinh thần đoàn kết, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của toàn dân tộc; phát huy cao độ những giá trị văn hoá, sức mạnh và tinh thần cống hiến của mọi người Việt Nam, tạo nguồn lực nội sinh và động lực đột phá để thực hiện thành công mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2025, 2030, tầm nhìn 2045 mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Thành Nhân