Chuyển đổi số, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện là nội dung cơ bản trong trụ cột kỹ thuật số của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Đây cũng là một xu hướng tất yếu khách quan và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Công nghệ, các nền tảng số và năng lực số của công dân trở thành những nhân tố đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi địa phương và mỗi cá nhân.

Đắk Nông có diện tích tự nhiên là 6.509,27 km², dân số bình quân ước đạt 676.537 người[1], trong đó thanh thiếu niên (từ 10 - 30 tuổi) là 217.723 người (chiếm khoảng 32,18% tổng dân số); quy mô kinh tế tiếp tục mở rộng; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, thu nhập bình quân đầu người đã đạt mức trung bình các tỉnh Tây Nguyên và vượt khỏi nhóm tỉnh có thu nhập bình quân đầu người thấp của cả nước. Để thực hiện được mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XII đề ra là phấn đấu đưa Đắk Nông trở thành tỉnh trung bình khá vào năm 2025 và tỉnh phát triển khá vào năm 2030 của vùng Tây Nguyên thì nhiệm vụ cấp bách nhất lúc này với Đắk Nông là thực hiện chuyển đổi số một cách nhanh chóng, đồng bộ, nhất quán và phù hợp với thực tế tại địa phương. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh được xem là lực lượng nòng cốt, đi đầu trong chuyển đổi số, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại.

Trong thời gian qua, nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, các cấp bộ Đoàn tỉnh Đắk Nông đã tích cực tuyên truyền nâng cao nhận thức, tổ chức nhiều sân chơi, hoạt động nhằm hỗ trợ thanh thiếu niên nâng cao năng lực số, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại. Triển khai nhiều công cụ trực tuyến, ứng dụng công nghệ số để tạo ra các diễn đàn, chương trình trực tuyến; hình thành quản lý nhóm kênh truyền thông trên mạng xã hội… để hạn chế thông tin sai lệch đồng thời cung cấp thông tin chính thống. Tổ chức triển khai phần mềm quản lý đoàn viên, các lớp tập huấn bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng xử lý, sàng lọc thông tin trên không gian internet…

Tuy nhiên, hiện nay để thực hiện chuyển đổi số một cách đồng bộ, hiệu quả trong thanh thiếu niên vẫn còn rất nhiều những khó khăn, hạn chế như:

- Chi phí đầu tư cho quá trình chuyển đổi số quá cao như: Chi phí thay đổi quy trình, đào tạo nhân sự, hạ tầng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống đảm bảo an ninh an toàn dữ liệu thông tin…

- Nhận thức, tư duy về vai trò của chuyển đổi số trong các lĩnh vực của một số người đứng đầu các cơ quan, đơn vị vẫn chưa đầy đủ và chính xác.

- Các thể chế, chính sách về chuyển đổi số vẫn chưa đồng bộ để đảm bảo điều kiện cho công cuộc chuyển đổi số.

- Hệ thống kết nối internet chưa đồng bộ, ở một số địa phương trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa chưa được kết nối internet.

- Hệ thống lưu trữ dữ liệu và phát triển dữ liệu thông tin điện tử chưa đáp ứng được hết nhu cầu khi thực hiện số hóa.

- Khả năng sử dụng thiết bị, dữ liệu số, phần mềm, máy tính và các ứng dụng vào học tập, lao động và phát triển bản thân, giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống của thanh thiếu niên, đặc biệt là tại các vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn của tỉnh còn thấp, chủ yếu đang ở mức phục vụ các nhu cầu đơn giản như đọc tin, tham gia mạng xã hội, giải trí,…

- Một số bộ phận thanh thiếu niên chưa có khả năng khai thác dữ liệu, thông tin, nhận diện thông tin giả, sai lệch, xấu độc,… khi tiếp nhận các thông tin đa dạng, đa chiều trên môi trường số dẫn đến việc chia sẻ những nội dung vi phạm pháp luật, không phù hợp gây ảnh hưởng đến cộng đồng.

  - Một số bộ phận thanh niên không chỉ bị hạn chế về kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn minh mà còn thiếu kiến thức, kỹ năng đảm bảo an toàn, an ninh mạng và tự phòng vệ trên không gian internet.

  - Các ý tưởng sáng tạo của thanh niên chưa được đưa vào ứng dụng trong thực tế để thương mại hóa ý tưởng, sản phẩm tạo ra các giá trị có lợi cho cộng đồng. Một số sản phẩm của thanh thiếu niên trên mạng xã hội được sáng tạo một cách sai lệch gây ảnh hưởng đến giới trẻ và cộng đồng.

Những hạn chế nêu trên có cả những yếu tố khách quan và chủ quan, nhưng trong đó chủ yếu vẫn là do nhận thức của cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu niên về chuyển đổi số còn chưa đầy đủ; nguồn lực đầu tư cho công tác chuyển đổi số chưa tương xứng; công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ công nghệ thông tin, khả năng số hóa cho cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh niên, thiếu niên chưa được tổ chức một cách khoa học và thường xuyên; cơ sở vật chất để thực hiện số hóa trong các đơn vị, tổ chức đoàn, trường học chưa đáp ứng được nhu cầu thực thế; cơ hội tiếp cận với số hóa, internet tại một số địa phương vùng sâu, vùng xa của tỉnh còn hạn chế.

Trong thời gian tới, để kịp thời giúp thanh thiếu niên và người dân nâng cao năng lực số, kịp thời thích ứng và phát triển trong thế giới hiện đại và tương lai. Đồng thời phát huy vai trò nòng cốt, đi đầu của các cấp bộ Đoàn trong chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại góp phần hình thành nên thế hệ công dân toàn cầu, tiên tiến, hiện đại, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như:

- Tuyên truyền nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, năng lực số và vai trò của tổ chức đoàn trong chuyển đổi số. Tuyên truyền sâu rộng về các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về chuyển đổi số; mức độ quan trọng, cấp thiết của việc nâng cao năng lực số. Tuyên truyền lợi ích của việc chuyển đổi số, năng lực số trong đời sống nhằm thúc đẩy việc nâng cao năng lực số của thanh thiếu niên. Kết hợp tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, năng lực số và vai trò của tổ chức đoàn trong chuyển đổi số thông qua các hoạt động của Đoàn, Hội, Đội như: Hội thảo, tập huấn, tư vấn định hướng nghề, diễn đàn, sân chơi, sinh hoạt chi đoàn, chi hội...

- Tổ chức các hoạt động nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên như: các hoạt động tập huấn, tuyên truyền cung cấp kiến thức, kỹ năng sử dụng mạng xã hội, giao tiếp, làm việc trên môi trường số đảm bảo an toàn, an ninh mạng; tự bảo vệ nội dung, dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư trên môi trường số cho đoàn viên, thanh thiếu nhi. Ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành, tác nghiệp (họp trực tuyến, hội thảo trực tuyến, ...). Tổ chức các đội hình trí thức trẻ, sinh viên tình nguyện có chuyên môn hướng dẫn kỹ năng sử dụng máy tính, ứng dụng phần mềm, khai thác internet, mạng xã hội an toàn, hiệu quả cho người dân, thanh, thiếu niên vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Vận hành hiệu quả nền tảng mạng xã hội của tổ chức Đoàn, Hội nhằm ngăn chặn, hạn chế thông tin giả, xấu, độc, cung cấp thông tin chính thống, chính xác. Vận động thanh thiếu niên triển khai cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp” để lan tỏa các thông tin hữu ích, tích cực, giảm các thông tin xấu, độc trên không gian mạng…

- Tổ chức các hoạt động phát huy vai trò nòng cốt, đi đầu của các cấp bộ Đoàn trong chuyển đổi số, tham gia thúc đẩy thực hiện xã hội số. Lựa chọn cán bộ, đoàn viên, thanh niên tiêu biểu, có trình độ về công nghệ thông tin tham gia 100% Tổ công nghệ số cộng đồng các cấp; phát huy vai trò nòng cốt, đi đầu của đoàn viên, thanh niên trong tham gia Tổ công nghệ số cộng đồng. Nâng cao năng lực số, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại của thanh niên là chủ các mô hình kinh tế, doanh nghiệp; hỗ trợ tiếp cận thông tin về môi trường, quy hoạch, công nghệ, đất đai, cây trồng, vật nuôi, thị trường... qua các nền tảng số để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm; hỗ trợ phát triển nông nghiệp thông minh; ứng dụng công nghệ để tự động hóa các quy trình sản xuất, kinh doanh, quản lý, giám sát nguồn gốc, chuỗi cung ứng sản phẩm; hỗ trợ ứng dụng rộng rãi thương mại điện tử kết nối, quảng bá, tiêu thụ nông sản trên các nền tảng số. Tham gia phát triển nguồn nhân lực có chất lượng trong lĩnh vực thương mại điện tử. Thực hiện mô hình “Chi đoàn số”, số hóa hồ sơ sổ sách của Đoàn nhằm nâng cao chất lượng công tác đoàn vụ, ứng dụng chuyển đổi số trong việc tổ chức các hoạt động của chi đoàn…