Nâng cao hiệu quả việc triển khai Đề án Chương trình mỗi xã một sản phẩm trong năm 2022
Sau 03 năm triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), tỉnh Đắk Nông đã đạt được kết quả bước đầu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập cho người dân, giảm tỷ lệ hộ nghèo, thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, phát huy sức mạnh và vai trò của cộng đồng trong phát triển sản phẩm truyền thống của địa phương.
Đến hết năm 2021, tỉnh đã tổ chức thành công 04 đợt đánh giá phân hạng sản phẩm cấp tỉnh, kết quả có 52 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP (có 6 sản phẩm đạt 4 sao, 46 sản phẩm đạt 3 sao); đưa 14 sản phẩm lên sàn thương mại điện tử (sanocop.vn); lắp đặt bảng nhận diện (29 chủ thể) cho các sản phẩm đã được công nhận OCOP; hỗ trợ thiết kế bao bì sản phẩm, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc. Ngoài ra, tích cực tham gia các hoạt động quảng bá xúc tiến thương mại như trưng bày sản phẩm tại Festival OCOP trong Hội nghị tổng kết 10 năm xây dựng Nông thôn mới tại thành phố Nam Định; hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp, Hợp tác xã tham gia Hội chợ Nông nghiệp và sản phẩm OCOP Tây Nguyên tại thành phố Buôn Ma Thuột; Hội chợ Quảng bá, tiêu thụ nông đặc sản vùng miền và sản phẩm OCOP tại Hà Nội; Sự kiện giới thiệu, quảng bá, kết nối sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh Miền Trung và Tây Nguyên tại Hà Nội; Tổ chức giới thiệu các gian hàng trưng bày sản phẩm chủ lực, đặc trưng tại Chương trình “Khát vọng Đắk Nông” và các hoạt động trưng bày, quảng bá khác…
Chương trình tạo ra phong trào khởi nghiệp mạnh mẽ, hình thành nhiều mô hình, vùng sản xuất nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với các chuỗi giá trị sản phẩm. Từ đó góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại khu vực nông thôn. Các sản phẩm sau khi được chứng nhận đã gia tăng được giá trị, góp phần các chủ thể tăng quy mô sản xuất và doanh thu. Kết quả đánh giá của các địa phương cho thấy: doanh thu tăng bình quân 26%/năm, 15 sản phẩm có giá bán tốt hơn sau chứng nhận OCOP (sản phẩm Tiêu đen hữu cơ của HTX NN TMDV hữu cơ Hoàng Nguyên, Hạt mắc ca Như ý của Hộ kinh doanh Thu mua chế biến nông sản Như Ý, Hạt Mắc ca Mơ Nông sấy của HTX Nông nghiệp xanh Quảng Trực, Gạo ST 24 Krông Nô của HTX SX lúa gạo Buôn Choah, cà phê của HTX phát triển Nông nghiệp Công Bằng Thanh Thái…).
Để đạt được kết quả nêu trên trong giai đoạn vừa qua là sự quan tâm chỉ đạo đồng bộ quyết liệt của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ cấp tỉnh đến cơ sở cũng như sự ủng hộ hưởng ứng nhiệt tình của người dân tạo sức lan tỏa rộng rãi trong toàn hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở; nhận thức của cán bộ và người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát triển các sản phẩm OCOP được nâng lên rõ rệt; phát huy sức mạnh và vai trò cộng đồng trong bảo tồn và phát triển sản phẩm truyền thống của địa phương.
Thông qua đó, các địa phương đã thấy được rõ hơn tiềm năng, thế mạnh để có những chính sách, giải pháp phù hợp nhằm phát triển sản phẩm OCOP; các sản phẩm đã bám sát yêu cầu của chương trình, phù hợp với thị hiếu, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm đặc sắc, truyền thống, chất lượng, truy xuất nguồn gốc và chỉ dẫn địa lý.
Tuy nhiên, Chương trình OCOP là một chương trình mới, liên quan đến nhiều lĩnh vực, đặc biệt là yêu cầu khơi dậy tiềm năng, lợi thế của các địa phương để phát triển kinh tế nông thôn, do đó giai đoạn đầu triển khai, một số địa phương còn nhiều lúng túng trong cách làm, xác định lợi thế, tiềm năng và chủ thể sản xuất, mới chỉ tập vào sản phẩm đã có, chưa quan tâm phát triển sản phẩm mới gắn với vùng nguyên liệu. Nguồn lực triển khai Chương trình còn hạn chế, chủ yếu là lồng ghép, chưa chú trọng đến phát triển chuỗi giá trị, vùng nguyên liệu và cơ sở chế biến... dẫn đến khó khăn trong quá trình triển khai ở một số địa phương. Quy mô các tổ chức kinh tế còn nhỏ và năng lực quản trị còn yếu, thiếu kiến thức về kinh tế thị trường và phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị. Sản phẩm chưa đa dạng, phong phú; công nghệ, kỹ thuật chế biến, chế biến sâu chưa nhiều. Các cơ sở sản xuất mang tính tự phát, chất lượng sản phẩm không đồng đều, năng lực cạnh tranh thấp chủ yếu phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân tại địa phương. Sự liên kết, hợp tác giữa các cơ sở sản xuất rất thấp, để tạo ra những cơ sở, tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp mạnh tại địa phương. Một số sản phẩm OCOP có sản lượng chưa đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc hình thành chuỗi từ sản xuất, chế biến, bảo quản, đến tiêu thụ sản phẩm OCOP trên địa bàn còn ít. Số lượng và chất lượng sản phẩm OCOP của một số địa phương chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế; chất lượng sản phẩm còn ở tầm địa phương, tính cạnh tranh yếu, sản lượng tiêu thụ ít, nhỏ lẻ.
Trong năm 2022, tỉnh phấn đấu thúc đẩy từ 1 - 2 sản phẩm đủ điều kiện tham gia đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP cấp Quốc gia năm 2022, tổ chức đánh giá, phân hạng mới từ 10 sản phẩm trở lên tham gia Chương trình OCOP năm 2022. Để đạt được mục tiêu này, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp cụ thể như:
- Thực hiện và hoàn thiện thể chế, chính sách: Tiếp tục rà soát, kiến nghị cấp có thẩm quyền để hoàn thiện các cơ chế, chính sách về phát triển chương trình OCOP. Triển khai, thực hiện hiệu quả các cơ chế chính sách của Trung ương, của tỉnh về Chương trình mỗi xã một sản phẩm; gắn với việc thực hiện các Nghị quyết, Kết luận của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
- Tuyên truyền, tập huấn nâng cao năng lực và nhận thức về Chương trình OCOP: Tổ chức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin truyền thông về Chương trình OCOP trên phạm vi toàn tỉnh để cán bộ, người dân, nhất là chủ thể sản xuất hiểu rõ lợi ích, tầm quan trọng, ý nghĩa và giá trị kinh tế tích cực tham gia thực hiện Chương trình OCOP. Đa dạng hóa các hình thức thông tin, tuyên truyền qua hội nghị, hội thảo chuyên đề, diễn đàn trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm; xây dựng các chuyên mục trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, các trang thông tin điện tử, pano, cẩm nang, sổ tay, băng rôn, bảng nhận diện… về chương trình OCOP. Tổ chức tập huấn cho đối tượng là cán bộ quản lý các cấp, các chủ thể sản xuất tham gia Chương trình OCOP.
- Phát triển nâng cao chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn hóa sản phẩm OCOP: Tập trung kiểm tra, hướng dẫn nâng cao chất lượng sản phẩm đầu ra, cải tiến nhãn mác, mẫu mã, bao bì... các sản phẩm đã được chứng nhận xếp hạng sản phẩm OCOP để tiếp tục nâng hạng sao. Hỗ trợ quản lý nhãn hiệu các sản phẩm OCOP (đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, mã vạch, thiết kế bao bì, in tem, kiểm nghiệm sản phẩm). Hỗ trợ tiêu chuẩn hóa các sản phẩm chủ lực, đặc sản địa phương tham gia đánh giá phân hạng. Hướng dẫn các chủ thể xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra, kiểm soát chất lượng sản phẩm trước khi tiêu thụ. Tăng cường hoạt động kiểm soát chất lượng sản phẩm theo chuỗi từ khâu sản xuất đến sơ chế, phân loại, bảo quản sau thu hoạch, chế biến và tiêu thụ sản phẩm hàng hoá, thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Lựa chọn ý tưởng sản phẩm mới gắn với lợi thế, thế mạnh của địa phương, ưu tiên ý tưởng sản phẩm mới trên cơ sở ứng dụng khoa học công nghệ chế biến, chế biến sâu, sản phẩm truyền thống, hỗ trợ xây dựng và triển khai các phương án sản xuất, kinh doanh để phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị. Hỗ trợ các chủ thể đổi mới và cải thiện công nghệ, quy trình kỹ thuật, mở rộng vùng nguyên liệu, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, bao bì, nhãn mác phù hợp với yêu cầu của thị trường.
- Hỗ trợ quảng bá, xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu cho các sản phẩm tiềm năng và các sản phẩm OCOP: Xây dựng các hoạt động truyền thông, maketing, quảng bá sản phẩm OCOP phát trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh (như các phóng sự, bản tin, tờ rơi...); giới thiệu sản phẩm OCOP của tỉnh trên các Website do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương quản lý và trên các sàn giao dịch thương mại điện tử khác. Tổ chức các Hội chợ Xúc tiến thương mại nông nghiệp, giới thiệu sản phẩm nông nghiệp OCOP Đắk Nông; sự kiện không gian văn hóa du lịch và giới thiệu các sản phẩm đặc sản Đắk Nông tại các thành phố lớn. Tổ chức giới thiệu sản phẩm OCOP Đắk Nông tại các hội nghị, nơi có hoạt động thương mại, giao lưu văn hóa, du lịch. Xây dựng các trung tâm, cửa hàng giới thiệu và bán sản phẩm OCOP tại các khu du lịch, khu dân cư, tại các siêu thị, chợ truyền thống, trung tâm hành chính cấp huyện. Phát triển thương mại điện tử cho sản phẩm OCOP, hỗ trợ các sản phẩm OCOP tham gia các sàn thương mại điện tử quy mô lớn, kênh bán hàng trực tuyến (online), bán hàng tương tác trực tiếp.
- Thường xuyên kiểm tra, giám sát tình hình triển khai thực hiện Chương trình OCOP, quản lý chứng nhận OCOP trên địa bàn tỉnh: Các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành thường xuyên giám sát quá trình tổ chức sản xuất, kinh doanh sản phẩm OCOP; định kỳ và đột xuất lấy mẫu kiểm tra chất lượng sản phẩm, thực hiện các chế tài đối với các sản phẩm không đạt chất lượng và các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn vệ sinh thực phẩm, sử dụng nhãn hiệu không hợp pháp.
- Hướng dẫn khảo sát đánh giá hiện trạng sản phẩm, xây dựng phiếu đăng ký sản phẩm; xây dựng và tổ chức thực hiện phương án sản xuất kinh doanh đảm bảo hiệu quả; hỗ trợ tư vấn lập hồ sơ và tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP theo quy định.
Minh Huyền