Đắk Nông là tỉnh nằm ở vị trí cửa ngõ phía Tây Nam của vùng Tây Nguyên. Phía Bắc và Đông Bắc giáp tỉnh Đắk Lắk, phía Đông và Đông Nam giáp tỉnh Lâm Đồng, phía Nam và Tây Nam giáp tỉnh Bình Phước, phía Tây giáp Vương quốc Campuchia; có 141,045 km đường biên giới, có 02 cửa khẩu chính là Cửa khẩu Bu P’răng và Cửa khẩu Đắk Puer tiếp giáp với tỉnh Moldulkiri/Vương quốc Campuchia, là tỉnh có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh.

Diện tích tự nhiên của tỉnh là 6.509,27 km², có 08 đơn vị hành chính cấp huyện, thành phố, dân số khoảng 730.000 người, với 40 dân tộc cùng sinh sống, chủ yếu là dân tộc Kinh, M’nông, Tày, Thái, Ê Đê, Nùng,...

Nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh cơ bản chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; tích cực lao động sản xuất, phát triển kinh tế. Cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền địa phương thường xuyên được củng cố, kiện toàn, hoạt động có nền nếp; quan tâm thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, dân tộc, tôn giáo.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhiều chỉ tiêu chủ yếu đạt kết quả cao so với bình quân chung của cả nước; quốc phòng, an ninh được giữ vững; công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được tăng cường; đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện. Tuy nhiên, đời sống của nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, kinh tế chậm phát triển; một số phong tục tập quán còn lạc hậu, tỷ lệ hộ nghèo cao, nhất là nhân dân ở khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa của tỉnh; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội còn tiềm ẩn những nhân tố phức tạp, nổi lên là hoạt động của các loại tội phạm buôn bán, sử dụng, vận chuyển, tàng trữ trái phép các chất ma tuý, trộm cắp tài sản, buôn lậu,… Mặt khác, các thế lực thù địch luôn lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để tuyên truyền đạo trái phép, lôi kéo dân di cư tự do nhằm thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” chống phá Đảng và Nhà nước ta.

Nhận thức sâu sắc chủ trương, quan điểm của Tỉnh ủy trong thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, cụ thể là Chương trình số 10-CTr/TU, ngày 11/6/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết Đại hội đại đại biểu tỉnh lần thứ XII về xây dựng củng cố hệ thống cơ sở chính trị vững mạnh trong khu vực biên giới gắn với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia (viết tắt là Chương trình số 10-CTr/TU). Tỉnh ủy xác định, việc xây dựng, củng cố hệ thống cơ sở chính trị vững mạnh trong khu vực biên giới gắn với nhiệm vụ quản lý bảo vệ biên giới quốc gia là một trong những nhiệm vụ chiến lược trước mắt và lâu dài trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Quán triệt, triển khai thực hiện Chương trình số 10-CTr/TU, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 500/KH-UBND, ngày 10/8/2021 và chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành tổ chức triển khai thực hiện, từ đó nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên và nhân dân khu vực biên giới khắc phục mọi khó khăn, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng cơ quan, đơn vị ở khu vực biên giới vững mạnh, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Việc thực hiện Chương trình số 10-CTr/TU đã được UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị thực hiện tốt các nội dung, góp phần không nhỏ để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

1. Công tác xây dựng các tổ chức cơ sở đảng ở địa bàn biên giới trong sạch vững mạnh gắn với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia

Từ năm 2021 đến nay, các huyện biên giới đã tích cực làm tốt công tác tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh về công tác xây dựng các tổ chức cơ sở đảng ở địa bàn biên giới trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng; thường xuyên củng cố hệ thống chính trị gắn với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, cán bộ công chức có đủ trình độ, năng lực, phẩm chất, đạo đức phục vụ cho thực hiện nhiệm vụ của địa phương, lựa chọn quy hoạch, đào tạo, sử dụng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị được giao.

Công tác xây dựng hệ thống chính trị cơ sở ở khu vực biên giới của tỉnh được sắp xếp theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6, 7 (khóa XII) bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả gắn với nhiệm vụ xây dựng chỉnh đốn Đảng. Quán triệt, thực hiện nghiêm Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương, Kế hoạch số 03-KH/TW, ngày 01/12/2021 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh xây dựng chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Kết luận số 01-KL/TW, ngày 15/8/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Qua đó, đã khắc phục được những hạn chế, thiếu sót trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền và các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở; nâng cao năng lực và phẩm chất cho đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Các chi bộ, đảng bộ trên địa bàn biên giới hoạt động tốt theo quy chế đã được xây dựng từ đầu nhiệm kỳ, các chế độ giao ban, hội họp ở các tổ chức cơ sở đảng hằng tháng, quý, 6 tháng, năm, tổ chức sơ kết, tổng kết, họp đột xuất tùy theo tình hình nhiệm vụ được duy trì nền nếp.

07 xã biên giới của tỉnh có 76 thôn, bon, buôn, bản, trong đó có 21 đồng chí trưởng thôn không phải là đảng viên, song cơ bản các đồng chí này đã công tác nhiều năm, có kinh nghiệm và uy tín với nhân dân, có trách nhiệm trong công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ của trưởng thôn.

Thực hiện Quy định số 04-QĐ/TU, ngày 30/01/2013 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về trách nhiệm, nhiệm vụ và mối quan hệ công tác của đảng viên ở tổ chức Đảng các đồn Biên phòng tham gia sinh hoạt tại chi bộ thôn, bon, buôn, bản biên giới; Chỉ thị số 681-CT/ĐU, ngày 08/10/2018 của Đảng ủy Bộ đội Biên phòng về việc phân công đảng viên đồn Biên phòng phụ trách các hộ gia đình ở khu vực biên giới, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy các huyện biên giới phân công cán bộ tăng cường cho các xã biên giới, góp phần không nhỏ giúp địa phương trong xây dựng, củng cố hệ thống cơ sở chính trị vững mạnh gắn với nhiệm vụ quản lý bảo vệ biên giới quốc gia. Các đảng viên luôn tích cực, chủ động tham mưu với địa phương về xây dựng, củng cố cơ sở chính trị, giúp người dân phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, có uy tín với địa phương và được nhân dân khu vực biên giới tin tưởng, tín nhiệm.

2. Công tác xây dựng bộ máy chính quyền cơ sở ở các xã biên giới vững mạnh

Hội đồng nhân dân các xã biên giới luôn được bầu đủ về số lượng, có quy chế làm việc. Các đại biểu HĐND luôn sâu sát và gần gũi với nhân dân, thường xuyên lắng nghe trực tiếp nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Các kỳ họp HĐND ở các xã biên giới được tiến hành đúng thủ tục và quy trình, các nội dung trước khi thông qua HĐND được chuẩn bị kỹ lưỡng, đồng thời có sự chỉ đạo của Thường trực HĐND các huyện biên giới. Các chủ trương của địa phương, các khoản thu, chi ngân sách đều được HĐND thảo luận, đóng góp ý kiến và biểu quyết, quyết nghị.

UBND các xã biên giới được kiện toàn đầy đủ và hoạt động có chất lượng, triển khai tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết của Đảng bộ cấp trên vào thực hiện nhiệm vụ của địa phương, qua đó hoạt động bộ máy chính quyền đã được nâng lên, chủ động giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội, thể hiện vai trò quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội ở địa phương.

Cán bộ chính quyền các xã biên giới đều có lịch tiếp công dân, thường xuyên xuống tận các thôn, bon, buôn, bản để đối thoại và giải quyết những vấn đề mà nhân dân quan tâm.

Đội ngũ cán bộ chủ chốt của HĐND, UBND các xã biên giới luôn ổn định. HĐND, UBND có quy chế làm việc và phân công cho từng thành viên phụ trách từng mảng công việc cụ thể, từ đó việc quản lý, điều hành trên tất cả các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế, đời sống xã hội được thực hiện có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đề ra.

3. Công tác xây dựng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong hệ thống chính trị cơ sở tại địa bàn biên giới vững mạnh

Trong những năm qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã không ngừng xây dựng cơ sở chính trị trên địa bàn biên giới vững mạnh, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ là người đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc; thực hiện dân chủ, tăng cường sự đồng thuận trong xã hội; thực hiện tốt việc tổ chức giám sát và phản biện xã hội; tích cực trong tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và các tổ chức chính trị - xã hội, góp phần trong giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn biên giới.

4. Công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn quân, toàn dân và hệ thống chính trị khu vực biên giới về thực hiện nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia

Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã lãnh đạo, chỉ đạo cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị tổ chức tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, kiến thức quốc phòng, an ninh cho đồng bào và nhân dân khu vực biên giới với các hình thức đa dạng, phong phú như tổ chức học tập cho cán bộ, đảng viên, lồng ghép tuyên truyền qua các buổi họp thôn; ngày đại đoàn kết tuyên truyền, phổ biến pháp luật và các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước đến tận người dân tại các thôn, bon, buôn, bản ở khu vực biên giới.

Chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị phối hợp thực hiện tốt Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 09/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của hệ thống chính trị cơ sở và nhân dân đối với nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia. Đảng ủy, chính quyền, mặt trận, các đoàn thể các xã biên giới tổ chức tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia các hoạt động của “Ngày hội Biên phòng toàn dân”.

5. Công tác tham mưu cho địa phương đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng khu vực biên giới vững mạnh

Thực hiện Nghị quyết số 03-NQ/TU, ngày 09/3/2021 của Tỉnh ủy về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, đối ngoại khu vực biên giới tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2021 - 2025 và tầm nhìn đến năm 2030. Trong 02 năm qua, UBND tỉnh đã triển khai nhiều chương trình, mô hình phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh trên địa bàn hiệu quả, thiết thực, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân ở khu vực biên giới.

6. Về tăng cường hợp tác nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng, đối ngoại biên phòng và đối ngoại nhân dân trong bảo vệ biên giới quốc gia.

Quán triệt, triển khai thực hiện đề án, chương trình đối ngoại, hợp tác quốc tế, đối ngoại biên phòng và đối ngoại nhân dân trong bảo vệ biên giới, tổ chức tuần tra kiểm soát bảo vệ biên giới, kịp thời trao đổi thông tin tình hình ngăn chặn các hoạt động vượt biên, xâm nhập, phòng chống dịch Covid-19 và xuất, nhập cảnh trái phép, bảo đảm biên giới an toàn, đoàn kết, hữu nghị cùng phát triển.

7. Công tác phối hợp tham gia tổ chức diễn tập phòng, chống tội phạm, dịch bệnh, tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai ở khu vực biên giới

UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị làm tốt công tác phối hợp để chủ động đấu tranh phòng, chống với các loại tội phạm, phòng, chống dịch bệnh, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, chống cháy rừng, khắc phục hậu quả thiên tai, bảo vệ môi trường khu vực biên giới. Tổ chức diễn tập khu vực phòng thủ tỉnh năm 2022 đạt kết quả cao. Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã thực hiện tốt quy chế phối hợp theo Nghị định số 03/2019/NĐ-CP của Chính phủ .

8. Việc tăng cường các phương án tổ chức quản lý và bảo vệ biên giới trong tình hình mới

Quán triệt, giáo dục cán bộ, chiến sĩ nâng cao nhận thức, trách nhiệm chủ động trong phòng, chống âm mưu “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù định và thách thức an ninh phi truyền thống; phòng, chống các hoạt động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ biên giới, xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng và cả hệ thống chính trị trong bảo vệ biên giới quốc gia.

Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn những tồn tại hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai, tổ chức thực hiện Chương trình số 10-CTr/TU ở một số cơ quan, đơn vị cơ sở chưa được quan tâm đúng mức.

Công tác tuyên truyền chưa thường xuyên, sâu rộng, thiếu đồng bộ. Công tác phối hợp ở một số địa phương, các ban, ngành, đoàn thể có lúc chưa chặt chẽ, chưa thường xuyên.

Nội dung, phương thức thực hiện công tác dân tộc chưa phong phú, đa dạng và chưa được đổi mới, chưa phát huy hết sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc nên chất lượng, hiệu quả thực hiện có lúc đạt chưa cao.

Công tác quản lý, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán bộ là người địa phương có mặt chưa được quan tâm đúng mức; việc thực hiện chính sách đối với cán bộ là người dân tộc thiểu số tại chỗ còn nhiều bất cập,...

Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chưa đồng đều về trình độ nhận thức và năng lực công tác; khả năng lãnh đạo, chỉ huy, điều hành công việc có mặt còn hạn chế nên chất lượng, hiệu quả công tác có mặt còn thấp.

Nguyên nhân

Một số cơ quan, đơn vị nhận thức chưa sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng của Chương trình số 10-CTr/TU nên việc tổ chức thực hiện hiệu quả chưa cao.

Hạ tầng cơ sở ở khu vực biên giới của tỉnh còn thiếu thốn, kinh tế chậm phát triển, trình độ dân trí không đồng đều, phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số còn lạc hậu, một bộ phận đồng bào có tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào Đảng, Nhà nước, chưa đầu tư khoa học, công nghệ vào sản xuất.

Công tác tuyên truyền, vận động đồng bào thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, phát luật của Nhà nước, cũng như trong tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa phương và giúp người dân phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới ở một số cấp ủy, chính quyền chưa sâu rộng nên việc thực hiện Chương trình hiệu quả chưa cao.

Một số cán bộ, công chức ở một số xã biên giới trình độ năng lực có mặt còn hạn chế, chưa phát huy được vai trò, trách nhiệm trong công tác.

Để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục các hạn chế, tồn tại chỉ ra, cần thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới, đó là:

1. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện xây dựng, phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đảm bảo quốc phòng - an ninh, đối ngoại ở khu vực biên giới. Trọng tâm, tập trung thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 16-NQ/TW, ngày 10/10/2017 của Bộ Chính trị (khóa XII) về phát triển kinh tế - xã hội các xã biên giới đất liền kết hợp với tăng cường và củng cố quốc phòng, an ninh, đối ngoại; Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 28/9/2018 của Bộ Chính trị (khóa XII) về Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia; Nghị quyết số 03-NQ/TU, ngày 09/3/2021 về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại khu vực biên giới tỉnh Đắk Nông giai đoạn 2021 - 2025 và tầm nhìn đến năm 2030.

2. Tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị cơ sở đảng, bộ máy chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể ở khu vực biên giới trong sạch, vững mạnh, gắn với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia.

3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân và hệ thống chính trị, giải quyết tốt những vấn đề bức xúc của nhân dân, không để tạo ra điểm nóng về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng “thế trận lòng dân” vững chắc ở khu vực biên giới.

4. Chú trọng phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh xây dựng khu vực biên giới vững mạnh.

5. Tăng cường hợp tác nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại quốc phòng, đối ngoại an ninh, đối ngoại biên phòng và đối ngoại nhân dân trong bảo vệ biên giới quốc gia.

6. Chủ động trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, dịch bệnh, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai ở khu vực biên giới, quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới.

7. Tăng cường các phương án tổ chức quản lý và bảo vệ biên giới, cửa khẩu, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Tống Hằng