Bộ tư lệnh chiến dịch do Trung tướng Hoàng Minh Thảo làm Tư lệnh, Đại tá Đặng Vũ Hiệp làm Chính ủy. Lực lượng tham gia chiến dịch có 5 sư đoàn bộ binh (10, 320, 316, 3 và 968), 4 trung đoàn pháo binh độc lập (25, 95B, 271, 95), Trung đoàn 198 và 2 tiểu đoàn đặc công (14, 27), 2 trung đoàn pháo binh (40, 675), 3 trung đoàn phòng không (232, 234, 593), Trung đoàn Tăng-Thiết giáp 273, hai trung đoàn công binh (7, 575), Trung đoàn thông tin 29 và lực lượng vũ trang các tỉnh Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Quảng Đức.

Huyện Đức Lập nằm trong thế sẵn sàng đón thời cơ, với nhiệm vụ phối hợp với đòn tấn công quân sự, đánh phá bình định, giành dân ở khu vực trọng điểm. Tình hình quân sự trên hướng Đức Lập thời điểm này địch có sở chỉ huy hành quân sư 23 ngụy, 02 tiểu đoàn bộ binh, 03 đại đội pháo binh 105, 01 chi đoàn xe tăng, 05 đại bác và một số đơn vị trinh sát, công binh của sư 23 ngụy - cứ điểm quân sự mạnh, Đức Lập hình thành tuyến phòng thủ Tây Nam Buôn Ma Thuột, là lá chắn ngăn chặn đường hành lang chiến lược của ta vào miền Nam.

Sư đoàn 10 bộ binh của ta được giao nhiệm vụ “Bước đầu tiêu diệt tuyến phòng thủ Đức Lập, sau đó nhanh chóng cơ động về Buôn Ma Thuột làm lực lượng dự bị chiến dịch”.

5 giờ 55 phút ngày 9-3-1975, trận Đức Lập bắt đầu. Đến 8 giờ cùng ngày, Trung đoàn 66 bộ binh chiếm căn cứ sư 23 ngụy, phía Tây Nam Buôn Ma Thuột hoàn toàn bị tiêu diệt. Thực hiện nhiệm vụ phối hợp với đòn tấn công quân sự, phát động quần chúng nổi dậy ngay trong ngày 9-3. Các đội công tác của huyện đã phát động nhân dân từ các ấp trên trục đường hướng Đức Lập - Đắk Sắk - Đắk Song nổi dậy, đội công tác đã cùng bộ đội chủ lực diệt 02 đại đội bảo an địch ở Đức Minh - Đắk Sắk, đồng thời tham gia truy quét bọn ác ôn đầu sỏ bắt hàng trăm tên, gọi hàng bọn nghĩa quân dân vệ ra nộp súng, nhanh chóng ổn định đời sống nhân dân. Tiêu diệt địch Ấp Vườn ươm Đắk Pét, Sa Pa, diệt trừ tan rã 2B nghĩa quân, tước súng bảo vệ dân sự. Trong chiến dịch Tây Nguyên năm 1975, Đảng bộ quân dân huyện Đức Lập đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phối hợp với chủ lực “Đánh thắng trận cái thế hiểm hóc” tạo thuận lợi cho chiến thắng Buôn Ma Thuột ngày 10-3-1975.

Chiến thắng Đức Lập có ý nghĩa vô cùng to lớn, là trận thắng mở màn của chiến dịch Tây Nguyên, góp phần dứt điểm để bổ sung lực lượng sớm cho Buôn Ma Thuột, đảm bảo thông suốt đường Hồ Chí Minh trên chiến trường Nam Tây Nguyên cho bộ đội ta hành quân vào Nam, bảo đảm bí mật và kết quả cao nhất cho trận đánh then chốt quyết định - giải phóng Buôn Ma Thuột (ngày 10-3-1975), mở màn chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Ngày nay, phát huy tinh thần, khí thế của quê hương Đắk Mil anh hùng, tinh thần chiến thắng Đức Lập, trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập, dưới sự lãnh đạo của Đảng, với tinh thần đoàn kết, nỗ lực, chủ động, quyết liệt, sáng tạo của Huyện ủy - HĐND - UBND và cả hệ thống chính trị, sự đồng tình, ủng hộ của nhân dân địa phương, huyện Đắk Mil đã có bước phát triển tích cực.

Năm 2022, có 03/12 chỉ tiêu vượt Nghị quyết và 09 /12 chỉ tiêu đạt nghị quyết đề ra. Tăng trưởng kinh tế GRDP (theo giá 2010) đạt 9,41% (NQ 9,39%) - Vượt Nghị quyết; Tổng giá trị sản phẩm 13.950 tỷ đồng (NQ 13.485 tỷ đồng) - Vượt Nghị quyết; thu nhập bình quân đầu người 67,9 triệu đồng, hiện có 11 sản phẩm OCOP được UBND tỉnh Đắk Nông cấp chứng nhận sản phẩm OCOP. Sản xuất công nghiệp trên địa bàn huyện tiếp tục tăng trưởng ổn định. Công tác lập Quy hoạch chung đô thị Đắk Mil đến năm 2035 cơ bản đã hoàn thành. Văn hóa, y tế, giáo dục, xây dựng nông thôn mới có bước phát triển, làm thay đổi diện mạo của địa phương. Trình độ dân trí của nhân dân được nâng lên, sinh hoạt văn hóa lành mạnh, các hủ tục lạc hậu từng bước bị đẩy lùi, góp phần khơi dậy bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc, hòa nhập vào dòng chảy tinh hoa văn hóa nhân loại nhưng vẫn giữ được những nét riêng, tính độc đáo của văn hóa Tây Nguyên. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân ngày càng được quan tâm đúng mức. Phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao được đầu tư và phát triển mạnh mẽ, các thôn, bon, tổ dân phố đều có nhà văn hóa cộng đồng, thiết chế văn hóa được xây dựng và thực hiện có hiệu quả. Tinh thần dân chủ trong cán bộ, đảng viên và nhân dân được phát huy, quốc phòng - an ninh được giữ vững; ý chí tự lực, tự cường của nhân dân các dân tộc, lương - giáo đã được khơi dậy mạnh mẽ, biểu hiện sinh động trong sản xuất, kinh doanh và xây dựng cuộc sống mới trong sự nghiệp đổi mới, từ đó góp phần quan trọng cùng tỉnh Đắk Nông và cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Phạm Lục