Có thể khẳng định, trong lịch sử nước nhà, các thế hệ thanh niên Việt Nam nói chung và lực lượng thanh niên xung phong nói riêng, đã hy sinh tuổi thanh xuân với bao gian khổ, đau thương và mất mát nhưng vô cùng oanh liệt vẻ vang và rất đáng tự hào, những đóng góp của lực lượng thanh niên xung phong Việt Nam đã khắc họa đậm nét hình ảnh của thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước anh dũng kiên trung bất khuất.

Trong kháng chiến chống Mỹ, khi đế quốc Mỹ tiến hành chiến tranh Cục bộ ở miền Nam và phá hoại miền Bắc, ngày 29-7-1965, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Chỉ thị số 105-CT/TW “Về việc tăng cường lãnh đạo công tác vận động thanh niên trong tình hình mới”, yêu cầu các cấp ủy Đảng, các ngành dựa vào lực lượng thanh niên, tổ chức, động viên cho được 4 triệu thanh niên nam, nữ trên miền Bắc đi tiên phong trên mặt trận sản xuất, chiến đấu, học tập và xây dựng cuộc sống mới, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, tích cực bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa và góp phần vào sự nghiệp giải phóng miền Nam, tiến tới thống nhất đất nước. Theo đó, phong trào thanh niên “Ba sẵn sàng” đã trở thành một cuộc vận động có sức lôi cuốn mạnh mẽ, rộng khắp của tuổi trẻ thủ đô Hà Nội, sau đó trở thành phong trào chung của cả nước.

Có thể khẳng định” Ba sẵn sàng” là một phong trào vận động thanh niên rộng lớn, đã khơi dậy tinh thần yêu nước, đáp ứng yêu cầu chính đáng của tuổi trẻ muốn xông vào tuyến lửa giết giặc lập công. “Ba sẵn sàng” đã đi vào cuộc sống, ngày một trở nên phong phú và sôi động còn nhờ vào sự sáng tạo các hình thức nuôi dưỡng phong trào. Phong trào này đã thực sự mang một tầm khái quát cao, phù hợp với tâm lý tuổi trẻ. Tự hào về phong trào, Chủ tịch Hồ Chí Minh khen ngợi: “Với một thế hệ thanh niên hăng hái và kiên cường, chúng ta nhất định thành công trong sự nghiệp bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Vì vậy Bác rất tự hào, sung sướng và thấy như mình trẻ lại, thấy tương lai cùa dân tộc ta vô cùng vững chắc và vẻ vang”[1].

“Ba sẵn sàng” trở thành thước đo nhân cách, phẩm giá, lòng hi sinh, đức trung thành, quả cảm của thanh niên nơi tuyến đầu chống Mỹ cũng như trong lao động sản xuất (Ảnh: tư liệu)

Từ khẩu hiệu ban đầu là: vừa chiến đấu, sản xuất, học tập và xây dựng cuộc sống, từ năm 1966, phong trào “Ba sẵn sàng” tiếp tục mở rộng những nội dung mới, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chiến lược mới của Đảng, đó là: Sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu dũng cảm, sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang; sẵn sàng khắc phục mọi khó khăn, đẩy mạnh sản xuất, công tác và học tập trong bất kỳ tình huống nào; sẵn sàng đi bất cử nơi nào, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến.

Hưởng ứng tinh thần đó, trong thanh niên học sinh, sinh viên trí thức, hàng nghìn giáo viên, sinh viên xếp bút nghiên lên đường ra trận. Họ đã góp phần làm nên truyền thống anh hùng của thanh niên miền Bắc, của tuổi trẻ các trường đại học. Trên những nẻo đường ra trận, trong các hầm lò, xưởng máy, trong trường học, những nơi điều dưỡng thương binh, những bệnh viện dã chiến, trên những cánh đồng 5 tấn thắng Mỹ, lời ca, tiếng hát, điệu hò đã trở thành nhu cầu không thể thiếu sau những giờ phút chiến đấu, lao động căng thẳng.

Phong trào được nuôi dưỡng bằng nhiều hoạt động cụ thể, với nhiều hình thức phong phú như thành lập các đoàn thanh niên xung phong chống Mỹ phục vụ tiền tuyến, thanh niên xung phong phục vụ làm giao thông ở tuyến lửa từ Bắc vào Nam, phong trào các đội xung kích đảm nhiệm các công trình. Từ năm 1965 đến năm 1975, các đội thanh niên xung phong đã “Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, “Tiếng hát át tiếng bom” luôn là phương châm hành động của họ. Trên mặt trận sản xuất, xây dựng chủ nghĩa xã hội, thanh niên hậu phương với “Tay búa, tay súng”, “Tay cày, tay súng”, “Mỗi người làm việc bằng hai”; thanh niên vùng ven biển miền Bắc “Ta lưới, tay súng”, bám biển ngày đêm vừa chiến đấu, vừa sản xuất. Bên cạnh đó, “Ba sẵn sàng” làm cho hoạt động của Đoàn có sinh khí, thấm đượm tình đồng chí, đồng đội, hết sức vô tư, trong sáng và lành mạnh của tuổi trẻ. Đồng thời, qua phong trào “Ba sẵn sàng” là sự bổ sung cho quân đội chiến đấu, là trường học rèn luyện tinh thần cách mạng của thê hệ trẻ, nhất là thanh niên trong các đội thanh niên xung phong.

Suốt những năm tháng gian khổ của chiến tranh, hàng vạn đoàn viên, thanh niên trong các đội thanh niên xung phong cơ sở và tập trung luôn có mặt ở những nơi nguy hiểm nhất. Cũng từ đây đã sản sinh những tập thể, cá nhân anh hùng đã đi vào lịch sử. Đó là sự hy sinh anh dũng của 10 cô gái thanh niên xung phong ở ngã Ba Đồng Lộc; của 12 cô gái ở tiểu đội “thép” khi làm nhiệm vụ ở nơi bị địch đánh phá ác liệt - Truông Bồn (Nghệ An); của những thanh niên công nhân Nhà máy điện Yên Phụ (Hà Nội) khi “Cảm tử bảo vệ dòng điện”... ; Anh hùng Trịnh Tố Tâm - 53 lần được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ”; Anh hùng Lê Mã Lương với câu nói nổi tiếng “cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến diệt quân thù”; các anh hùng liệt sỹ: Bùi Ngọc Dương, Vũ Xuân Thiều, Đặng Thùy Trâm... và nhiều tấm gương anh hùng khác. Tất cả những tấm gương thanh niên sống, chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc trong phong trào “Ba sẵn sàng” là những hình mẫu tiêu biểu của một thế hệ thanh niên anh hùng trong một dân tộc anh hùng.

Có thể khẳng định, “Ba sẵn sàng” bắt nguồn từ cuộc sống, từ nhu cầu nóng bỏng cứu nguy vận mệnh của đất nước, nhanh chóng đi vào cuộc sống và được cuộc sống đón nhận, nuôi dưỡng phong trào mang đặc trưng rất thanh niên, làm rạng rỡ truyền thống của Đoàn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, là sức mạnh của trí tuệ, sức lực của cả thế hệ thanh niên nước ta. Hàng triệu thanh niên tự nguyện đi tới những nơi khó khăn, gian khổ nhất, nhận những công việc nguy hiểm nhất vì lý tưởng độc lập dân tộc, thống nhất cho Tổ quốc. “Ba sẵn sàng” trở thành thước đo nhân cách, phẩm giá thanh niên, thước đo lòng hi sinh, đức trung thành, quả cảm của thanh niên nơi tuyến đầu chống Mỹ cũng như lao động sản xuất, say mê học tập, nghiên cứu, sáng tạo của thanh niên. Từ phong trào “Ba sẵn sàng” của tuổi trẻ đã tạo ra lớp thanh niên những nét đặc trưng về bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chủ động, sáng tạo, tô đậm truyền thống hào hùng của tuổi trẻ Việt Nam.

Từ ngọn lửa nhiệt huyết của phong trào “Ba sẵn sàng”, một thế hệ thanh niên với những phẩm chất tốt đẹp, yêu nước, biết hy sinh, sẵn sàng xả thân vì Tổ quốc đã hình thành và ngày càng lớn mạnh, không chỉ có giá trị trong thời kỳ chiến tranh, mà vẫn luôn phát huy giá trị trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước thanh bình. Đây chính là cơ sở để Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phát động các phong trào thanh niên như: “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ Việt Nam làm theo lời Bác”, “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “Hiến máu nhân đạo”, “Tiếp lửa truyền thống, mãi mãi tuổi 20”, “Tuổi trẻ sống đẹp, sống có ích” để các thế hệ thanh niên hôm nay tiếp bước cha anh, gánh vác sứ mệnh lịch sử của thanh niên trong thời đại mới. Đoàn Thanh niên luôn đồng hành cùng thanh niên trong các phong trào lập thân lập nghiệp, cùng xã hội đẩy mạnh công tác dạy nghề, tạo việc làm cho thanh niên.

Tuổi trẻ Đoàn khối các cơ quan và doanh nghiệp tỉnh ra mắt công trình thanh niên “thắp sáng đường quê” tại Bon N’Jang Bơ và Ding P’Lei, xã Trường xuân, Huyện Đắk Song (TTĐN)

Rõ ràng, từ phong trào “Ba sẵn sàng” và thành công của công tác thanh vận thời kỳ chống Mỹ, cứu nước. Thế hệ trẻ hôm nay cần phải nắm bắt và phát huy quá khứ, biến quá khứ thành động lực và là cây cầu nối giữa hiện tại và tương lai. Thế hệ trẻ hôm nay có trách nhiệm và có đầy đủ phẩm chất, tài năng để kế thừa, phát huy khí thế, sức mạnh “Ba sẵn sàng” lên một tầm cao mới với nội dung, hình thức mới trong hoàn cảnh của thời đại mới. Tinh thần “Ba sẵn sàng” sẽ còn trường tồn, góp phần cổ vũ và khích lệ, đưa quá khứ về với hiện tại, giúp cho thanh niên ngày càng xứng đáng là lớp người trẻ tuổi làm chủ nước nhà, xây dựng đất nước ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như mong muôn của Bác Hồ kính yêu.

Cẩm Trang