Xây dựng phong cách lãnh đạo của người cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Có nhiều định nghĩa về phong cách, nhưng có thể hiểu theo nghĩa hẹp: phong cách là những lề lối, cung cách, cách thức hành xử của một người hay một lớp người, được thể hiện nhất quán trong lao động, sinh hoạt, học tập, công tác… tạo ra cái riêng của họ để phân biệt họ với những người khác.
Phong cách được hình thành trên cơ sở những yếu tố về tư tưởng, đạo đức, lối sống, tài năng, sở trường, khí chất và khát vọng, đam mê công việc…
Phong cách làm việc của người cán bộ, đảng viên chính là kiểu hoạt động được hình thành trên cơ sở kết hợp chặt chẽ và tác động qua lại biện chứng giữa yếu tố tâm lý chủ quan của người cán bộ, đảng viên và yếu tố môi trường xã hội.
Phong cách làm việc của người cán bộ, đảng viên được quy định bởi chức năng, nhiệm vụ, tổng thể những phẩm chất, tri thức, điều kiện hoạt động và sinh sống của người cán bộ, đảng viên. Nó luôn gắn liền với lịch sử, tính giai cấp, tính chính trị xã hội, hệ tư tưởng-đạo đức, tâm lý xã hội và truyền thống văn hóa dân tộc.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định: xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ, gắn bó mật thiết với Nhân dân là những nhân tố có ý nghĩa quyết định thành công sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Chính vì vậy, xây dựng phong cách công tác, phong cách lãnh đạo của cán bộ, đảng viên, công chức, lãnh đạo, nhất là người đứng đầu theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh có vai trò to lớn trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đó còn là một trong những biện pháp quan trọng để góp phần ngăn chặn và đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong Đảng và xã hội.
Dựa trên nội dung cơ bản của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, có thể nêu một số nội dung chủ yếu của phong cách người cán bộ, đảng viên, nhất là người lãnh đạo, người đứng đầu như sau:
Thứ nhất, giữ vững nguyên tắc với tính năng động, sáng tạo: Trong mọi hoạt động, người cán bộ, lãnh đạo cần có sự vững vàng, không thay đổi những vấn đề thuộc về nguyên tắc. Đó là những vấn đề có tính chiến lược, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước là “bất biến”, phải giữ vững như sắt đá. Tuy nhiên, trong mọi công tác, tùy theo hoàn cảnh cụ thể, người cán bộ, lãnh đạo có thể sử dụng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau để hoàn thành chức trách nhiệm vụ của mình là “vạn biến”, thể hiện sự linh hoạt.
Thứ hai, kết hợp tính cách mạng với tính khoa học: Nhiệt tình cách mạng và khát vọng vươn lên là yếu tố cơ bản trong phẩm chất của người cán bộ, lãnh đạo. Tính cách mạng chính là “đức” như Hồ Chủ Tịch đã nói. Tính cách mạng, lòng yêu nước, thương dân là động lực lớn thôi thúc người cán bộ, lãnh đạo chuyên tâm, lo toan, tận tụy với công việc. Từ đó, có sự tìm tòi sáng tạo, đề xuất ý kiến hay, phương án tối ưu để đạt hiệu quả cao nhất khi thực thi nhiệm vụ. Tuy nhiên, nhiệt tình cách mạng chỉ thực sự đem lại hiệu quả khi nó được thống nhất với các tri thức khoa học và trên cơ sở khoa học. Nếu chỉ có nhiệt tình mà thiếu tri thức khoa học thì sẽ dẫn tới sai lầm, chệch hướng, làm hỏng đường lối, chính sách, hành động trái quy luật, có thể dẫn đến phá hoại vô ý thức. Do vậy, Bác đã từng nói: người có tài mà không có đức là người vô dụng; người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên tài càng “lớn” thì đức phải càng “dày”.
Để có tri thức khoa học thì người cán bộ, lãnh đạo phải chịu khó học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ về chính trị, văn hóa, nghiệp vụ cũng như nắm bắt được tình hình quốc tế, trong nước và lĩnh vực mình đang công tác. Chủ quan, tự mãn, ít nghiên cứu lý luận và thực tiễn dễ mắc bệnh kiêu ngạo cộng sản.
Thứ ba, kết hợp tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách: người cán bộ lãnh đạo, quản lý là người có trọng trách trong một tập thể. Cho nên, cần phải có cách làm việc tập thể để phát huy được trí tuệ của tập thể, của đông đảo quần chúng nhân dân nhằm hoàn thiện sự nghiệp của một tập thể, một đơn vị hay một địa phương mà chỉ riêng người cán bộ lãnh đạo quản lý không làm nổi.
Cá nhân phụ trách là nêu cao trách nhiệm của người lãnh đạo, người quản lý. Có ý thức tập thể cao, tạo ra bầu không khí làm việc dân chủ, tôn trọng và lắng nghe ý kiến tập thể, phát huy trí tuệ tập thể, nhưng bắt buộc phải có tính quyết đoán, dám chịu trách nhiệm cá nhân trước tập thể, thì mới có thể có những quyết định kịp thời đáp ứng yêu cầu cuộc sống đòi hỏi và công việc tiến triển.
Kết hợp tập thể lãnh đạo với cá nhân phụ trách, thực hiện trách nhiệm của người lãnh đạo, người đứng đầu để khắc phục những hiện tượng coi thường tập thể, hoặc dựa dẫm, ỷ lại tập thể, không dám quyết đoán, không nêu cao trách nhiệm cá nhân…, làm trì trệ, suy yếu năng lực lãnh đạo, hiệu quả quản lý của người cán bộ lãnh đạo.
Thứ tư, thống nhất lý luận và thực tiễn, nói với làm: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không liên hệ thực tiễn là lý luận suông”. Lý luận mà xa rời thực tiễn thì trước sau cũng dẫn tới bệnh giáo điều, sách vở. Chính vì vậy, người cán bộ lãnh đạo phải nắm chắc lý luận, sự vận động của các quan điểm lý luận trong thực tiễn, qua đó dự báo được những biến đổi của nhiệm vụ cách mạng, thực hiện vai trò lãnh đạo của Đảng.
Phong cách lãnh đạo phải gắn tư tưởng với hành động, nói đi đôi với làm, nhất là nói đạo đức phải đi đôi với thực hành đạo đức. Có mục tiêu phương hướng công tác rồi, phải có biện pháp và quyết tâm thực hiện và thực hiện có hiệu quả. Đó mới là người lãnh đạo có đạo đức.
Thứ năm, phải xuất phát từ quần chúng: Trong mọi hoạt động công tác của Đảng, Nhà nước…phải xuất phát từ quần chúng, “từ trong quần chúng ra, trở lại nơi quần chúng”. Đó chính là người cán bộ lãnh đạo, quản lý không được quan liêu hách dịch, coi thường quần chúng nhân dân. Phải biết đời sống thực của nhân dân như thế nào, khả năng thực của nhân dân ra sao, họ đang suy nghĩ, trăn trở và mong muốn gì. Đó là phong cách làm việc không bó mình trong văn phòng, bàn giấy; không tự cho mình có địa vị cao hơn để chờ dân đến với mình; không tạo cho mình vẻ quan cách, khác biệt dân. Phải hòa mình vào cuộc sống của quần chúng để nắm bắt khả năng, tâm tư, nguyện vọng của quần chúng để dẫn dắt họ, giúp họ thực hiện khát vọng của mình. Xa rời quần chúng, người cán bộ sẽ như cá bị tách ra khỏi nước, mất hết khả năng và sức sống.
Thứ sáu, phải tự mình gương mẫu thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư: Cần, kiệm, liêm , chính, chí công vô tư là một nội dung cơ bản không thể thiếu trong phong cách làm việc và nhân cách người lãnh đạo, quản lý. Bốn đức tính này được Chủ tịch Hồ Chí Minh ví như Bốn mùa của trời (Xuân, Hạ, Thu, Đông) và bốn phương của đất (Đông, Tây, Nam, Bắc). Kẻ thù của lòng chí công vô tư là chủ nghĩa cá nhân, chỉ thấy lợi ích riêng cho mình, không thấy lợi ích chung của tập thể, chỉ muốn tự tư, tự lợi. Cho nên, phải khắc phục chủ nghĩa cá nhân có trong mỗi con người cán bộ, lãnh đạo, quản lý, mới tạo ra được phong cách làm việc cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Thứ bảy, phải làm gương trước để mọi người noi theo: Người cán bộ lãnh đạo phải gương mẫu, thực hành nêu gương trong tất cả các mối quan hệ. Luôn chấp hành nghiêm nội quy, quy chế làm việc, hợp tác chặt chẽ và thân thiện với mọi người; lắng nghe ý kiến của cấp dưới, tiếp thu ý kiến của cấp trên. Với mình thì không tự cao, tự đại; với người thì luôn chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, khoan dung; với việc thì luôn thực hành nguyên tắc “vì nhiệm vụ chung là tối thượng”. Bên cạnh đó, người cán bộ cũng cần nêu gương là “nói đi đôi với làm”, đây là một chuẩn mực trong đạo đức truyền thống và chuẩn mực trong đạo đức công vụ tối thiểu.
Những nội dung xây dựng phong cách công tác của cán bộ, lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu nêu trên không nằm ngoài những quy định chung trong phong cách công tác của cán bộ, đảng viên. Đồng thời có phạm vi rộng hơn, mức độ cao hơn, thể hiện vai trò, trách nhiệm của người cán bộ lãnh đạo./.
Nguyễn Thanh