Ngày 19/11/1958, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Nghị quyết số 58 “Về việc thành lập lực lượng Cảnh vệ nội địa và Biên phòng”, sau này là lực lượng Công an Dân quân tự vệ. Thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị, ngày 03/3/1959, Thủ tướng Chính phủ ra Nghị định số 100 thành lập lực lượng Công an Dân quân tự vệ (nay là Bộ đội Biên phòng). Cũng từ thực tiễn hiệu quả của phong trào quần chúng tham gia xây dựng và bảo vệ biên giới, ngày 22/02/1989, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định 16 về tổ chức Ngày Biên phòng trong cả nước, bắt đầu từ ngày 03/3/1989. Tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI ngày 17/6/2003 đã thông qua Luật Biên giới Quốc gia, trong đó xác định lấy ngày 03/3 hàng năm là Ngày Biên phòng toàn dân.

Với khẩu hiệu “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, trải qua 64 xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, với chức năng là đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động, sản xuất, Bộ đội Biên phòng đã làm tốt công tác vận động quần chúng góp phần đem đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với đồng bào các dân tộc biên giới. Cùng với phương châm “Giúp đồng bào cũng chính là giúp mình”, toàn lực lượng Bộ đội Biên phòng ra sức giúp dân đẩy mạnh sản xuất, phát triển kinh tế, nâng cao trình độ dân trí, góp phần cải thiện đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Đây là nhiệm vụ vừa cấp thiết, vừa cơ bản lâu dài trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới, giữ vững trật tự an toàn xã hội, bảo vệ vững chắc đường biên, cột mốc biên giới quốc gia.

Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông (trước đây là Công an Dân quân tự vệ tỉnh Đắk Lắk và Quảng Đức) được thành lập ngay sau giải phóng miền Nam, từ lực lượng “An ninh vũ trang miền” của tỉnh và lực lượng Công an Dân quân tự vệ miền Bắc bổ sung vào. Ngay sau khi thành lập, đơn vị vị đã bắt tay ngay vào việc xây dựng các đồn trạm, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ các mục tiêu, phát động quần chúng nhân dân tham gia bóc gỡ truy quét các cơ sở của địch cài cắm lại, đồng thời triển khai các nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới tiếp giáp với Vương quốc Campuchia.

Những năm đầu mới thành lập, từ 1975-1978 đơn vị đã phải đương đầu với rất nhiều cuộc tiến công xâm lược biên giới của bọn PônPốt Khơme đỏ.Trong các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới này, tiêu biểu là Đồn Bu Prăng, Đồn Trương Tấn Bửu (nay là Đồn Tuy Đức), Đồn Đăk Đam. Nổi bật nhất là Đồn Bu Prăng đã chiến đấu liên tục 47 ngày đêm trong vòng vây của địch, nhưng không hề nao núng tinh thần, vẫn kiên trì bám trụ chiến đấu giữ vững mục tiêu đồn trạm (ngày 31/10/1978 Đồn Bu Prăng được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân).

Cuộc chiến tranh biên giới kết thúc, nhưng tình hình an ninh biên giới vẫn chưa ổn định; cán bộ chiến sỹ tiếp tục tập trung xây dựng củng cố đồn trạm; tích cực tuyên truyền vận động quần chúng nhân dân, phối hợp với các lực lượng khác tổ chức truy quét bọn phản động Fulrô, xây dựng phòng tuyến an ninh biên giới vững chắc; tham gia xây dựng cơ sở chính trị, giúp dân xóa đói giảm nghèo, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm trên địa bàn biên giới; thực hiện tốt công tác đối ngoại, xây dựng biên giới hòa bình hữu nghị, bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới quốc gia.

Ngày 30/12/2003, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 304 về việc thành lập Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh Đắk Nông trên cơ sở chia tách ra từ Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Lắk. Khi mới thành lập, cơ quan Bộ chỉ huy có các phòng Tham Mưu, Chính trị, Trinh sát, Hậu cần; các đơn vị cơ sở có 7 đồn biên phòng và 01 đại đội cơ động. Trải qua 15 năm thành lập, tính đến nay Bộ đội Biên phòng tỉnh đã thành lập thêm Phòng phòng chống ma túy và tội phạm, Phòng Kỹ thuật, Văn phòng, thành lập thêm 05 đồn biên phòng, nâng cấp Đại đội Cơ động thành Tiểu đoàn huấn luyện cơ động.

Để thực hiện tốt các nhiệm vụ công tác biên phòng hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới quốc gia; Đảng ủy, Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân tỉnh nhiều chủ trương, giải pháp lãnh đạo công tác bảo vệ biên giới, củng cố chủ quyền lãnh thổ, xây dựng địa bàn biên giới vững mạnh nâng cao các tiềm lực trong khu vực phòng thủ. Đã tham mưu cho Tỉnh ủy ban hành Nghị quyết 05 ngày 5/6/2006 về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội củng cố quốc phòng an ninh khu vực biên giới giai đoạn 2006-2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Đơn vị đã luôn luôn duy trì thường trực sẵn sàng chiến đấu; thực hiện đồng bộ các biện pháp công tác biên phòng trong quản lý bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Năm 2004, Bộ đội Biên phòng tỉnh đã xác lập Chuyên án N045 nhằm ngăn chặn, vô hiệu hóa đường dây đưa đón người dân tộc thiểu số tại chỗ vượt biên sang Campuchia. Kết quả trên là một trong những chiến công và thành tích lớn của Bộ đội Biên phòng tỉnh, đã được các cấp các ngành ghi nhận, được Chính phủ tặng Bằng khen.

Thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác phân giới cắm mốc biên giới Việt Nam - Campuchia. Ngày 28/3/2006 Đảng ủy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã ra Nghị quyết số 116 về lãnh đạo thực hiện công tác phân giới cắm mốc biên giới Việt Nam - Campuchia. Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã tham mưu cho Ủy ban Nhân dân tỉnh thành lập Ban chỉ đạo phân giới cắm mốc do đồng chí Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh làm trưởng ban và thành lập Đội phân giới cắm mốc. Tính đến nay ta đã hoàn thành 84% công tác phân giới cắm mốc trên địa bàn biên giới của tỉnh.

Bộ đội Biên phòng tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị thực hiện tốt công tác vận động quần chúng, làm tốt công tác xây dựng củng cố cơ sở chính trị, cử cán bộ tăng cường cho các xã biên giới, đảng viên tham gia sinh hoạt chi bộ thôn bon biên giới và phụ trách các hộ gia đình. Thực hiện nhiều mô hình, chương trình giúp dân xóa đói giảm nghèo mang hiệu ứng rất tích cực như: Bò cho người nghèo biên giới, Nhà mái ấm biên cương, Nâng bước em đến trường, Đồng hành cùng phụ nữ biên cương…Tổ chức “Ngày hội Biên phòng toàn dân”; “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc và giữ gìn an ninh trật tự thôn, buôn, bon, bản khu vực biên giới”; Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Hội viên phụ nữ Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Nông và xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức phối hợp tổ chức
đợt tuyên truyền về phòng, chống dịch bệnh cho nhân dân biên giới. (Ảnh:Internet)

Giai đoạn 2022-2027, Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Nông phối hợp chặt chẽ với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Đắk Nông triển khai có hiệu quả các chương trình, mô hình: “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”, “Bò giống giúp phụ nữ nghèo”, “Nâng bước em tới trường”, “Con nuôi đồn biên phòng”, "Mái ấm tình thương”; gắn việc đẩy mạnh thực hiện “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với thực hiện phong trào thi đua yêu nước và các phong trào: “Phụ nữ tích cực học tập, lao động, sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Xây dựng đời sống văn hóa”; “Xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”... tổ chức tập huấn về phòng, chống xâm hại phụ nữ, trẻ em và phòng, chống vượt biên, xâm nhập trái phép qua biên giới; hỗ trợ phụ nữ là người dân tộc thiểu số, phụ nữ khuyết tật có cơ hội học nghề, được giới thiệu việc làm; hỗ trợ thành lập và duy trì sinh hoạt Chi hội phụ nữ “5 không, 3 sạch”; trao học bổng tặng học sinh vượt khó, học giỏi; tổ chức khám, chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí cho hội viên phụ nữ và người dân ở địa bàn biên giới; phát động chương trình “Áo ấm cho người nghèo nơi biên giới”.. Ngoài ra, các đơn vị Bộ đội Biên phòng Đắk Nông còn chủ động, tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng củng cố hệ thống chính trị cơ sở, tập trung phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân. Tích cực vận động các già làng, trưởng bon, những người có uy tín trong cộng đồng dân cư, tích cực phát huy tinh thần trách nhiệm trong phong trào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Có thể khẳng định, Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Nông đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao. Những thành tích có được của Bộ đội Biên phòng tỉnh là công sức và trí tuệ của Thường vụ Đảng ủy, Bộ chỉ huy và của từng cán bộ chiến sỹ. Là kết quả của sự tin tưởng và quan tâm đặc biệt của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, sự đoàn kết giúp đỡ, hỗ trợ hết mình của các ngành, các lực lượng; đặc biệt là sự thương yêu đùm bọc của các tầng lớp nhân dân, nhất là nhân dân khu vực biên giới. Bộ đội Biên phòng tỉnh Đắk Nông đã kế thừa và viết tiếp truyền thống của Bộ đội Biên phòng và Công an Dân quân tự vệ; tiếp tục bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, xây dựng địa bàn biên giới vững mạnh về mọi mặt, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm; thực hiện tốt công tác đối ngoại, tăng cường công tác kết nghĩa đồn trạm và cụm dân cư hai bên biên giới, xây dựng biên giới hòa bình hữu nghị. Tất cả vì sự nghiệp bảo vệ vững chắc chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ và an ninh biên giới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh./.

Cẩm Trang